ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΑΘΕΣΗ μέρος 37ον .... Ο ΝΑΥΣΤΑΘΜΟΣ ΤΗΣ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ στην Ι. Μ. Φανερωμένης

 

Ο ΝΑΥΣΤΑΘΜΟΣ ΣΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ

 

Ας ξετυλίξουμε όμως το κουβάρι των αναμνήσεων και της ιστορίας.

 

ΕΠΙ ΒΑΣΙΛΕΩΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΤΟΥ Α΄

ΥΠΟΥΡΓΟΥΝΤΟΣ ΤΩΝ ΝΑΥΤΙΚΩΝ Γ. ΜΠΟΥΜΠΟΥΛΗ

ΚΑΙ ΔΙΕΥΘΥΝΟΝΤΟΣ ΤΟΥ Β. ΝΑΥΣΤΑΘΜΟΥ Α. ΜΙΑΟΥΛΗ

ΜΕΤΕΦΕΡΘΗ ΕΚ ΠΟΡΟΥ ΕΝΤΑΥΘΑ Ο Β. ΝΑΥΣΤΑΘΜΟΣ

ΕΝΕΚΑ ΣΠΟΥΔΑΙΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΣΕΩΝ

ΤΗ 30 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1878.

Η Ελληνική Κυβέρνηση μπροστά σε κίνδυνο εχθρών, στην προσπάθειά της να διασφαλίσει τα πλοία και να προασπίσει την εδαφική ακεραιότητα, αφού έλαβε υπόψη την εισήγηση του Ναυαρχικού Συμβουλίου, που ενεργοποίησε ειδικά για το λόγο αυτό, εξέδωσε ένα λακωνικό διάταγμα για την μεταφορά του ναυστάθμου από τον Πόρο στην Μονή Φανερωμένης της Σαλαμίνας.

ΔΙΑΤΑΓΜΑ 

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Α΄

ΒΑΣΙΛΕΥΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ

ΕΧΟΝΤΕΣ ΥΠ΄ ΟΨΙΝ ΤΑΣ ΕΚΤΑΚΤΟΥΣ ΠΕΡΙΣΤΑΣΕΙΣ ΓΝΩΜΟΔΟΤΗΣΕΙ ΤΟΥ ΗΜΕΤΕΡΟΥ ΥΠΟΥΡΓΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙ ΤΟΥ ΝΑΥΤΙΚΟΥ ΥΠΟΥΡΓΟΥ

ΑΠΟΦΑΣΙΣΑΜΕΝ ΚΑΙ ΔΙΑΤΑΣΣΟΜΕΝ:

ΜΕΤΑΤΙΘΕΜΕΝ ΠΡΟΣΚΑΙΡΩΣ ΤΟΝ ΕΝ ΠΟΡΩ ΝΑΥΣΤΑΘΜΟΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΕΝ ΣΑΛΑΜΙΝΙ ΜΟΝΗΝ ΤΗΣ ΦΑΝΕΡΩΜΕΝΗΣ

Έν Άθήναις τη 4η Φεβρουαρίου 1878

Είναι να απορεί κανείς, πως, ένα μοναστήρι που ο καθένας θα περίμενε να έχει σαν κύριο και αποκλειστικό μέλημα την προετοιμασία των ψυχών για την μετάβαση στην αγκάλη του Άγιου Θεού, να φροντίζει -συμμετέχοντας ενεργά και για χρόνια- στο επίγειο πέρασμα ανθρώπων και αγαθών, με ένα πορθμείο.  Όμως στην Ιστορία της Ελλάδος και ειδικότερα στην ναυτική μας ιστορίας, η παρουσία της Ιεράς Μόνης Φανερωμένης, υπήρξε αξιομνημόνευτη και για τούτο τον λόγο.

 

 Ο ΝΑΥΣΤΑΘΜΟΣ ΣΤΗ ΣΑΛΑΜΙΝΑ 

Η μεταφορά του ναυστάθμου από τον Πόρο στην Φανερωμένη κράτησε τρείς μήνες και κόστισε αρχικώς στο Δημόσιο 113.000 δραχμές. Από την αρχή βέβαια της μετεγκατάστασης του ναυστάθμου στη Ιερά Μονή της Φανερωμένης ξεκίνησαν τα προβλήματα τα οποία –όπως θα δούμε- ήταν μεγάλα και δυσεπίλυτα..

*)Το Διευθυντήριο εγκαταστάθηκε στα κελιά της Μονής μαζί με το κατώτερο προσωπικό με αποτέλεσμα να υπάρξει τεράστιος συνωστισμός ανδρών. Καθώς αποδιοργάνωναν τους μοναχούς που "επαναστατούσαν" σε αυτή την οδυνηρή για εκείνους κατάσταση.

*)Στο περίβολο τοποθετήθηκαν ξύλινα παραπήγματα που χρησίμευαν σαν εργαστήρια.

*)Το υλικό ήταν εκτεθειμένο στην ύπαιθρο με κίνδυνο καταστροφής ή σε υγρά κελιά χωρίς επιτήρηση και έλεγχο.

*)Οι αποθήκες γαιανθράκων –κάρβουνα- είχαν παραμείνει στον Πόρο και μεταφέρονταν με πλοία. Στον Τύπο διαβάζουμε σχετική είδηση: Πλοῖον “Μπουμπουλίνα” ἀπέπλευσεν εἰς Πόρον πρὸς παραλαβὴν γαιανθράκων, ἐκεῖθεν δὲ θέλει καταπλέυσει εἷς Ναύπλιον διὰ τὴν μετακόμισιν πυρίτιδος ἀπὸ τὸ Φρούριον τοῦ Ἴτς Καλὲ εἰς Ἅγιον Γεώργιον Σαλαμίνας κατὰ τὴν ληφθεῖσαν ἀπόφασιν τῆς Κυβερνήσεως.

*)Δεν υπήρχε νεωλκείο (η ανάλογη διαμόρφωση της ακτής επί αυτής στηρίζεται και γλυστρά ειδική ναυπηγική σχάρα επί της οποίας πλοία ή άλλα σκάφη κατασκευάζονται, επισκευάζονται ή καθαρίζονται και βάφονται τα ύφαλά τους.) που είχε σαν αποτέλεσμα την καθυστέρηση των επισκευών. Τα πλοία στέλνονταν στο νεωλκείο του Πόρου που διέθετε εξειδικευμένο προσωπικό και μια ομάδα ναυτών με έναν αξιωματικό.

*)Η πυρίτιδα ήταν αποθηκευμένη σε ένα μικρό εκκλησάκι στα Αμπελάκια, στην άλλη πλευρά του νησιού, πλημμελώς φυλαγμένη και εκτεθειμένη σε κάθε λογής κινδύνους.

*)Δεν υπήρχε αρτοποιείο. Η προμήθεια του ψωμιού ανατέθηκε μετά από διαγωνισμό σε αρτοποιείο του Πειραιά και ερχόταν με πλωτό μέσο αλλά, όχι πάντα. 

*)Στην περιοχή δεν υπήρχε πόσιμο νερό. Για την κάλυψη των αναγκών του στόλου και του ναυστάθμου ήταν αναγκαίο να μεταφερθεί το νερό από τον Πειραιά, τα Μέγαρα ή ακόμη κι από τον Πόρο. Η δαπάνη μεταφοράς ανά ημέρα κόστιζε 45 δραχμές.

*)Οι λειτουργικές δαπάνες του ναυστάθμου ανέρχονταν σε 65.000 έως 67.000 δρχ. το μήνα,  με το ποσό να ανεβαίνει κατακόρυφα με τις προσλήψεις  επί πλέον εργατών-τεχνιτών για την επίσπευση των επισκευών.

*)Δεν υπήρχαν λιμενικές εγκαταστάσεις (εκτός του παλαιού μισοκατεστραμμένου ανεμόμυλου όπου υπήρξε εκεί πριν ακόμη και την ανασύσταση της Μονής από τον Λαυρέντιο Καννέλο και πιθανό άνηκε στην οικογένεια Μάθεση κατά ομολογία του Ιερομόναχου Σεραφείμ Μάθεση) όπου σε συνδυασμό με τα αβαθή νερά μπροστά, έπρεπε τα πλοία να αγκυροβολούν σε μεγάλη απόσταση από την υποτυπώδη σκάλα –πέραμα- του πρώην μύλου.

Με αυτή την κατάσταση να ταλανίζει οικονομικά το ελληνικό κράτος και επιθυμώντας, η κυβέρνηση του Αλέξανδρου Κουμουνδούρου, να επιλύσει το θέμα οριστικά, κάλεσε από την Γαλλία μία επιτροπή για να εξετάσει ώστε να υποδείξει μία κατάλληλη τοποθεσία για την ίδρυση νέου ναυστάθμου.

Στις 17 Ιουλίου 1878, έφτασαν στην Αθήνα οι Γάλλοι αξιωματικοί: ο πλοίαρχος Dewatre, ο πλοίαρχος πυροβολικού Dolle και ο ναυπηγός Couvin.

Αρχικά, η επιτροπή εντόπισε τρείς περιοχές που θα μελετούσε για την καταλληλότητά τους για την δημιουργία του νέου ναυστάθμου. Αυτές ήταν:

α) Τι λιμάνι του Πόρου,

β) Ο κόλπος της Σαλαμίνας

γ) Το στενό της Χαλκίδας.

Ένα χρόνο μετά, στις 7/7/1879, η Επιτροπή υπέβαλε την έκθεσή της και τελικά επέλεξε την τοποθεσία “Αράπη” της Σαλαμίνας σαν πλέον ενδεδειγμένος από στρατηγικής πλευράς και με βάση τις αντιλήψεις και της θεωρίες της εποχής σε θέματα στρατηγικής και αμυντικού σχεδιασμού και εξοπλισμού.

Η επιτροπή στην έκθεσή της υποστήριξε ότι:

– Ὁ ἐν Σαλαμῖνι ναύσταθμος ἔσεται μεγάλη ἰσχυς διά τήν Κυβερνησιν τήν ἐν Ἄθηναις ἑδρεύουσα.

– Παρέχει ἀσφαλὲς ἄσυλον ἐν καιρώ πολέμου διὰ τὰ πολεμικά καὶ ἐμπορικὰ πλοῖα.

– Καθιστᾶ τὴν ἀπὸ θαλάσσης πολιορκεία ἀνέφικτη,   

Τέλος με Βασιλικό Διάταγμα της 16ης Απριλίου 1881, ο ναύσταθμος μετεγκαταστάθηκε στη θέση Αράπη της Σαλαμίνας, όπου λειτουργεί μέχρι σήμερα, σε έκταση 3000 στρεμμάτων. Ο χώρος παραχωρήθηκε δωρεάν από τον Δήμο Σαλαμίνας με την υπ΄αρθ. 3 πράξη ΔΣ, που επικυρώθηκε από την Νομαρχία Αττικής με το υπ΄ αρθ. 46798/4703/4/5/1881 έγγραφό της.  

Πηγή: Μέρους κειμένου και φωτογραφιών: Ναυτική Ιστορία

https://www.navalhistory.gr/protos-nafstathmos-salaminas/