Δευτέρα 5 Ιανουαρίου 2015

Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΕΤΑΜΟΡΦΩΣΗΣ ΤΟΥ ΣΩΤΗΡΟΣ ΣΤΟ ΑΝΩ ΑΛΕΠΟΧΩΡΙ

Παυσανίας. Αττικά, 44:4  "Η ορεινή Μεγαρίδα συνορεύει με τη Βοιωτία. Εκεί είναι οι Μεγαρικές πόλεις Παγές και Αιγόσθενα. Αν κάνεις μια μικρή παράκαμψη από την κεντρική οδό που πάει στις Παγές, βλέπεις ένα βράχο γεμάτο από μπηγμένα βέλη, το οποίο τόξευαν κάποτε οι Μήδοι μέσα στη νύχτα... "
Παυσανίας. Αττικά, 40:2,3 "...Στην εποχή μας βλέπει κανείς εκεί αγάλματα Ρωμαίων βασιλέων και ένα χάλκινο άγαλμα της Άρτεμης της επονομαζόμενης Σωτείρας. Λένε πως οι στρατιώτες του Μαρδονίου, που εισέβαλαν στη Μεγαρίδα, θέλησαν να επιστρέψουν στη Θήβα, στον Μαρδόνιο. Τότε η Άρτεμη έφερε τη νύχτα σ' αυτούς που βάδιζαν, έχασαν τον δρόμο και έφτασαν σε ορεινή περιοχή. Προσπαθώντας να εντοπίσουν αν ήταν εκεί κοντά εχθρικό στράτευμα, έριχναν τα βέλη τους και χτυπούσαν βράχο εκεί κοντά που έβγαζε βογκητό" κι αυτοί συνέχιζαν να ρίχνουν βέλη με όλο και περισσότερο ζήλο. [3] Στο τέλος εξαντλήθηκαν τα βέλη, αφού έριχναν με μεγαλύτερη προθυμία νομίζοντας ότι τόξευαν εχθρούς. Μόλις ξημέρωσε, τους επιτέθηκαν οι Μεγαρείς και πολεμώντας οπλίτες, εναντίον αόπλων που δεν είχαν πολλά βέλη, σκότωσαν πολλούς. Γι' αυτό τον λόγο κατασκεύασαν το άγαλμα της Σωτείρας Άρτεμης..."    

Κοντά σε κείνο τον βράχο (καθώς αναφέρει ο Παυσανίας), υπήρξε άγνωστο αρχαίο οικοδόμημα της Μεγαρίδας,

 
Αρχαία υπολειμμάτα: 1η φωτογραφία: βάση αρχαίου περιρραντηρίου 
και η 2η φωτογραφία βάση ελαιοτριβείου που μαρτυρούν 
τη θέση του αρχαίου οικοδομήματος που υπήρξαν έως και το 1975 στο Μοναστήρι.

πιθανών λατρευτικό και που επάνω σε αυτό, με την πρώτη έλευση των Φράγκων (περί 1200), έχουμε την ανέγερση ενός ορθόδοξου Μοναστηριού.

Ανηγέρθη εκ βαράθρ(ων) ο
θείος ν(α)ος του Κ(υρίο)υ ημ(ων)
Ι(ησο)ύ Χριστού δια μιστώ(;) απο-
δωσι του ευλαβε(στά)του Λέον-
το(ς) ιερ'εως του Κοκαλάκη άμα
σιμβύου κ(αί) τεκνης κ(αι) της
μ((ητ)ρ(ό)ς αυτου. [Αμήν;]


Ο γύρος τόπος, ήταν από τους αρχαίους Μεγαρεις "αφιερωμένος" στην θεά Άρτεμη Σωτείρα! Για, το κατά τους Μεγαρείς θαύμα, που συντελέστηκε εκεί καθώς νίκησαν την στρατιά του Μαρδονίου... Είναι άρα σύμπτωση ο,τι η Ιερά Μονή που ανεγερθεί στις αρχές του 1200 μ.Χ., με την πρώιμη φάση της έλευσης των Φράγκων, να τιμάτε στο όνομα του Σωτήρα Ι. Χριστού; 
Εκείνα τα φράγκικα κατοχικά χρόνια, οι Μεγαλοπρεπείς Ορθόδοξοι Ιεροί Ναοί "γύριζαν" σε Φράγκικους. Έτσι, κάποιοι "απροσκύνητοι" ορθόδοξοι ιερείς και μοναχοί έφτιαχναν σε απόκρημνα μέρη εστίες ορθοδοξίας, ταπεινούς Ιερούς Ναούς...
Εδώ στην Ι. Μονή του Σωτήρα, οι μικρές διαστάσεις του μνημείου εξηγούνται από τον χαμηλό βαθμό του κτήτορα στην εκκλησιαστική ιεραρχία.
 H θέση του (κοντά στη θάλασσα, αλλά σε ύψωμα που να το καθιστά αθέατο ακόμη και από κοντινή απόσταση), παρείχε στο μοναστηράκι αυτό μοναδικές συνθήκες ασφάλειας, όπως επίσης κι ένα θαυμάσιο φυσικό περιβάλλον στους μοναχούς που, προφανώς, θα είχαν καταφύγει εκεί κατά τον μεσαίωνα. Η χάρη του μικρού αυτού μνημείου - κατά τη Ντούλα Μουρίκη -  πηγάζει ακριβώς από τη μικρή κλίμακά του, την εξαίρετη επιλογή του ήπιου αυτού τοπίου, στο οποίο εντάσσεται, αλλά ακόμα και την αδέξια, σεμνή εκδήλωση της ευαισθησίας του λαϊκού ζωγράφου που το ιστόρησε έτσι, ώστε το έργο του να μιλά με τον πιο άμεσο τρόπο στο θρησκευτικό αίσθημα των πιστών.   
Από τις σπουδαιότερες στυλιστικές ιδιομορφίες των κτηρίων, του Ιερού Ναού (Καθολικού) και τις τοιχογραφίες/Αγιογραφίες, οι αρχαιολόγοι διαπίστωσαν, από το 1933 ήδη (Α. Ορλάνδου, Ιωάννη Τραυλό και Χαραλαμπο Μπούρα), ενώ το 1968/9 (Μ. Grigoriadou "Σωτηρας κοντά στα Μέγαρα). Καθώς δηλώνουν πως: Ανήκει στον τύπο των στραυρεπίστεγων ναών και χρονολογείται στις αρχές του 13ου αιώνα. Ωστόσο η χρονολόγησή του είναι αρκετά δύσκολη, αφού πρόκειται για ένα λαϊκό κτίσμα της βυζαντινής αρχιτεκτονικής και είναι ένα Μοναστήρι που δεν γνώρισε πολλές οικοδομικές φάσεις, δηλαδή παρέμενε όπως ήταν το καιρό της κτήσεώς του!!! Δυστυχώς ο σεισμός του 1981 (κορινθιακό κόλπο) σχεδόν το ισοπέδωσε. Ευτυχώς που τη δεκαετία του 1990 έγιναν από την Αρχαιολογική Υπηρεσία διάφορες μελέτες αποκατάστασης τμημάτων του συγκροτήματος, με βάση τις οποίες εγκρίθηκε από τη Διεύθυνση Αναστήλωσης Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Μνημείων η εκτέλεση επειγουσών εργασιών στη Μονή.  Το 2003  το Ίδρυμα Α.  Γ.  Λεβέντη ενέκρινε την πρόταση της ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ για χρηματοδότηση του έργου αποκατάστασης του καθολικού της Μονής.  Ενώ το καλοκαίρι του 2004 άρχισε το έργο, το οποίο ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο του 2006       

Η ανατολική άποψη και είσοδος της Μονής το 1975.


Τα κελιά, το ηγουμενείο και το μαγειρείο της Μονής το 1975.




Η κεντρική νότια είσοδος της Μονής.

Η είσοδο στον Ναό και διάφορα κτίσματα στο περίβολο της Μονής.


Ο Ιερός Ναός της Μεταμόρφωσης όπως υπήρχε το 1975. Με τα βυζαντινά κεραμίδια όμοια με του Ιερού Ναού στην Ι. Μονή του Αγίου Ιεροθέου, Μεγάρων.

Λεπτομέρεια Ιερού. 

Πόρτα κελιού

Πόρτα έτερου κελιού.

Το ηγουμενείο το 1975.












Λεπτομέρειες και μέρος των Αγιογραφιών που κοσμούσαν τους τείχους του καθολικού. 


Στις έγχρωμες φωτογραφίες όπως είναι ο Ναός μετά την αναστήλωση 2006.  



Βιβλιογραφία: ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ "ΑΤΤΙΚΑ" Ντούλα Μουρίκη, Οι τοιχογραφίες του Σωτήρα Μεγαρίδος, Αθήνα 1978, Αν. Ορλάνδος, Οι σταυρεπίστεγοι ναοί της Ελλάδας, Αρχείον Βυζαντινών Μνημείων της Ελλάδος Α΄, Αθήνα 1935, σ. 41 κ.εξ., Doula Mouriki, The frescoes of the church of the Savior near Alepochori in Megaris, Athens 1978.



Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου