Οικογένεια Μάθεση, μέρος 3^ο

Η προβιβασμός του Σαλαμίνιου Αργυρού Σ. Μάθεση σε χιλίαρχο (31 Αυγούστου 1825). Υπογράφουν ο Κουντουριώτης, ο Κωλέττης, ο Μαυρομιχάλης και λοιποί.   

Στα ΓΑΚ (Γενικά Αρχεία του Κράτους) βρίσκεται σπάραγμα περγαμηνής και όπου αναφέρει αγορά Μάθεση από το Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης, πιθανό το βόρειο μέρος της νήσου Σαλαμίνα ή τόπο αυτής.

 

‘’ Στο φιλτ… /κατεστραμμένο κείμενο/ Ξ. C. Μάθεση το Βο τομής Κούλουρις ….  /κατεστραμμένο κείμενο/ Ακτσες 77… /κατεστραμμένο κείμενο/

Ο Οικουμενικός Παρθένιος Βο’  κι άλλα ονόματα με υπογραφές δυσανάγνωστα αχμη’  ‘’1648’’

 

Επισκέφθηκε τη Σαλαμίνα, το 1674, ο πρόξενος Τζίν Σιρόντ (Jean Giraud). Ο οποίος, σε σχετική έκθεσή του, έγραφε: ‘’Επάνω στο νησί υπάρχουν τρία χωριά: το ένα ονομαζόμενο Κούλουρη (σημερινή πόλη Σαλαμίνας), το άλλο Μητρόπολη (πρόκειται περί του Μούλκι/Αιαντείου) και το Αμπελάκι. Σ΄ όλο το νησί δεν υπάρχουν παρά εξακόσιες ψυχές, εν μέρει Έλληνες εν μέρει Αρβανίτες’’.

 Λίγα μόλις χρόνια αργότερα, το 1688, ο πληθυσμός της νήσου αυξήθηκε κατά πολλή, καθώς υπήρξε η αναγκαστική μετακίνηση οικογενειών από την Αθήνα προς τη Σαλαμίνα (ήταν οικονομικοί και θρησκευτικοί πρόσφυγες), λόγω της παρουσίας σ΄ ολόκληρη την Αττική των Βενετών, με επικεφαλής το Φραγκίσκο Μοροζίνη.

Η μετακίνηση αυτή έδωσε πνοή ανάπτυξης και προόδου στο νησί, δημιουργώντας κατ΄ αυτό τον τρόπο τις προϋποθέσεις για τη συμμετοχή της Σαλαμίνας  στα Ορλωφικά  με αρχηγό τον Μητρομάρα.

Και όλη αυτή η περιρρέουσα ατμόσφαιρα έκανε τη γέννηση μιας εποχής, όπου οι δραστηριότητες του νεοελληνικού διαφωτισμού οδήγησαν στην πνευματική αφύπνιση του ελληνικού γένους, που είχε ως αποτέλεσμα την Επανάσταση του 1821 και την απελευθέρωση των Ελλήνων από τον οθωμανικό ζυγό. Απόρροια αυτής της ανάπτυξης ήταν η Κούλουρη, κατά τη διάρκεια του 18ου αιώνα, να διαθέτει αρκετά μικρά πλοιάρια. Πολλά από τούτα έλαβαν μέρος στο Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1769-1770, καθώς εκδηλώθηκε μετά από υποκίνηση των Ρώσων και έμεινε γνωστός στην ιστορία ως ‘’Ορλωφικά’’. Παρ΄ όλη την ατυχή έκβαση των Ορλωφικών, ο ατρόμητος αγωνιστής εκείνης της περιόδου Μητρομάρας, συνέχισε μόνος με κάποιους Λεμπέσηδες κι ελάχιστους Κουλουριώτες  τον αγώνα της ανεξαρτησίας και τον Φεβρουάριο του 1771, ύψωσε στη Σαλαμίνα τη ρωσική σημαία της επανάστασης. Την πρώιμη και ατελέσφορη αυτή προσπάθεια της συμμαχίας των Ορθοδόξων χριστιανών, αποτίναξης του οθωμανικού ζυγού, ως και το μοναδικό επίτευγμα ήταν η καταστροφή του τουρκικού στόλου στο Τσεσμέ (1770), από το ρωσικό ναυτικό, γεγονός που ανάγκασε τους Οθωμανούς να υπογράψουν το 1774, τη συνθήκη του Κιουτσούκ - Καϊναρτζή.

Σε ό,τι αφορά στα ελληνικά ενδιαφέροντα, με την υπογραφή της συγκεκριμένης Συνθήκης κατοχυρώθηκε νομικά το δικαίωμα της χρήσης της ρωσικής σημαίας από Έλληνες πλοιοκτήτες, όπως και η ναυπήγηση πλοίων μεγάλου εκτοπίσματος. Χρησιμοποιώντας τη ρωσική σημαία και τη χορήγηση αδείας επιτηδεύματος, σε όσους ύψωναν τη ρωσική σημαία, από τον διοικητή της Οδησσού, ο εμπορικός στόλος έτσι των Ελλήνων πλοιοκτητών αναπτύχθηκε θεαματικά. Ακολουθώντας πιστά τα γεωστρατηγικά της ενδιαφέροντα, η Ρωσία ενδιαφερόταν άμεσα για την ανάπτυξη της ελληνικής εμπορικής ναυτιλίας, είτε εξαιτίας της έλλειψης ρωσικών εμπορικών πλοίων για τη μεταφορά εμπορευμάτων είτε εξαιτίας της ναυτικής δεξιότητας των ελληνικών πληρωμάτων.
Γενικά οι Έλληνες (στεριανοί και νησιώτες) του ελλαδικού χώρου υποτάσσονταν ηθελημένα στους Ρώσους και πολλοί εξ αυτών, μετά την υπογραφή της συνθήκης, εγκαταστάθηκαν στη Ρωσία ιδρύοντας νέους οικισμούς σε εκτάσεις που παραχώρησε η ίδια η Αυτοκράτειρα Αικατερίνη Β΄ της Ρωσίας και ειδικά στους Έλληνες. Αλλά και ένα μεγάλο ρεύμα νησιωτών του Σαρωνικού και Πελοποννησίων κατευθύνθηκε στις Μικρασιατικές περιοχές όπου ο ζυγός φαινόταν ελαφρύτερος, καθώς και σε μεγαλύτερα κέντρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας όπως η Κωνσταντινούπολη, ή και σε κατεχόμενες περιοχές στην Αυστρία και Ουγγαρία.

Το σημαντικότερο βέβαια άρθρο της Συνθήκης αυτής για τους Έλληνες, ήταν το 7ο κατά το οποίο: ‘’Η Πύλη υπόσχεται να παρέχει συνεχή προστασία στη Χριστιανική Θρησκεία’’.

 

Στη παλιά πόλη και σημερινή πρωτεύουσα της νήσου Σαλαμίνας (Κούλουρης), υπάρχει ένας δρόμος με την ονομασία ‘’ΑΡΓΥΡΟΣ ΜΑΘΕΣΗΣ’’.  Σαν όμως ρωτήσεις σήμερα, ποιος ήταν ο Αργυρός Μάθεσης? Τον οποιοδήποτε γηγενή Κουλουριώτη, δυστυχώς δεν θα πάρεις καμία απάντηση.

Το πιστοποιημένο εφοδιαστικό της Φιλικής Εταιρίας του Αργυρού Σ. Μάθεση. Μάρτιος 1819
 

Ο Αργυρός Μάθεσης ήταν  Ήρωας, Χιλιάρχος και Φιλικός (ο πρώτος Σαλαμίνιος μυημένος στη Φιλική Εταιρία με πιστοποιημένο έγγραφο του Μαρτίου 1819, -υπάρχει στα Αρχεία του Ελληνικού Κράτους- το εφοδιαστικό φύλλο της Φιλικής Εταιρείας που ο Αργυρός Μάθεσης έστειλε με δυο επιστολές προς τον Κυβερνήτη της Ελλάδας στο Ναυπλιο το 1829). Εδώ θα πρέπει να αναφερθεί πως οι Φιλικοί, αφού μυούνταν στην Εταιρεία, έδιναν όρκο πίστης, πλήρης αφοσιώσεις στον αγώνα  και επικοινωνούσαν με κώδικες, ψευδώνυμα και συνθηματικές λέξεις. Αυτή η μυστικότητα εξηγεί εν μέρει τα ελάχιστα και ασαφή τεκμήρια που διαθέτουμε για την οργάνωση και τους Φιλικούς έως σήμερα.

Οι δημογέροντες Γεώργιος Μάθεσης και Κόλιας Μπουρμπούλης επίσης μέρος του κλήρου της Κούλουρης γνώρισαν από το 1819 την ύπαρξη της μυστικής εταιρείας και την μύηση σε αυτήν του Αργυρού Μάθεση, (που έγινε από τον Μητροπολίτη Ναυπλίας Γρηγόριο Καλαμαρά) καθώς έλπιζαν και  προετοίμαζαν τον απελευθερωτικό αγώνα με αποτέλεσμα την Παλιγγενεσία της Ελλάδας.

Οι φιλικοί προχώρησαν επίσης στη μύηση του ηγούμενου της Μονής Φανερωμένης. Κατόπι ο  ηγούμενος Γρηγόριος Χατζηαθανασίου Κανέλλος μύησε στην Φιλική Εταιρεία, τους:

 Α). Παπασταμάτη Πρωτόπαπα Μεγαρίτη ετών 40, 

Β). Αναγνώστη (Γιάννη) Μπουρμπούλη ή Μπιρμπίλη ή Βιρβίλη, Κουλουριώτη έμπορο ετών 45 και 

Γ). τον αδελφό του Αντώνιο έμπορο ετών 42 που ήταν παιδιά του δημογέροντα της Σαλαμίνας Κόλια Μπούρμπουλη ή Μπιρμπίλη, 

Δ). Παπαπανούση Στάμου Πρίσκο, Μεγαρίτη, ετών 51, 

Ε). Βασίλειο Δασκαλόπουλο, Περαχωρίτη έμπορο ετών 24 

Στ). Σπυρίδωνα Αντωνίου Μαρκέλλο, Αιγινήτη έμπορο ετών 46.

 

Η Ιερά Μονή Φανερωμένης Σαλαμίνας φωτογραφία του 1925