ΤΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ (με λίγα λόγια)

Ήταν Κυριακή 3 Δεκεμβρίου του 1944. Καθώς καλά, καλά δεν είχαν συμπληρωθεί δύο μήνες από την απελευθέρωση της χώρας.

Παρόλα αυτά, το κλίμα στην πρωτεύουσα κάθε άλλο παρά γιορτινό ήταν. Οι γειτονιές προετοιμάζονταν για διαδήλωση, κόντρα στην κυβερνητική απαγόρευση. Την ίδια στιγμή στην Αστυνομική Διεύθυνση Αθηνών γέμιζαν τα όπλα τους. Η Ελλάδα σαν να ήταν έτοιμη από καιρό έμπαινε -οικειοθελώς αυτή τη φορά- σε νέο κύκλο βίας, πρελούδιο ενός ολέθριου εμφυλίου.

Ας τα πάρουμε όμως με σειρά τα γεγονότα:

Στις 18 Οκτωβρίου 1944 ήρθε στην ελεύθερη από τους Γερμανούς  Αθήνα ο Γεώργιος Παπανδρέου και σε δύο μέρες σχημάτισε την Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας, στην οποία συμμετείχαν και έξι ΕΑΜικοί Υπουργοί. Ένα από τα πρώτα ζητήματα που έπρεπε να επιλύσει αυτή η νέα κυβέρνηση ήταν η αποστράτευση των αντιστασιακών οργανώσεων και η δημιουργία εθνικού στρατού. Στις 5 Νοεμβρίου ο Γεώργιος Παπανδρέου ανακοίνωσε ότι ύστερα από τη συνεργασία που είχε με τον στρατηγό Σκόμπι (επικεφαλής των Βρετανικών Δυνάμεων στην Ελλάδα), πείρε την απόφαση ώστε ο ΕΛΑΣ και ο ΕΔΕΣ να αποστρατευτούν εως τις 10 Δεκεμβρίου 1944.

Η απόφαση αυτή, βέβαια δεν συνέφερε το ΚΚΕ, καθώς μία ενδεχόμενη αποστράτευση του ΕΛΑΣ θα του αφαιρούσε ένα ισχυρό χαρτί στην πρόθεσή του να επιβάλει στην Ελλάδα ένα κομμουνιστικό καθεστώς σοβιετικού τύπου. Έτσι οι διαπραγματεύσεις για την αποστράτευση των αντιστασιακών οργανώσεων ναυάγησαν στις 28 Νοεμβρίου και την 1η Δεκεμβρίου οι Υπουργοί του ΕΑΜ αποχώρησαν από την κυβέρνηση Παπανδρέου.

Η αντιπαράθεση αυτή ουσιαστικά προήλθε από το κενό εξουσίας, που δημιουργήθηκε στην Ελλάδα μετά την αποχώρηση των γερμανικών δυνάμεων κατοχής, τον Οκτώβριο του 1944. Το ΕΑΜ/ΕΛΑΣ, υπό την καταλυτική επιρροή του ΚΚΕ και με νωπές τις αντιστασιακές δάφνες της Κατοχής, είχε ένα καλά συγκροτημένο στρατιωτικό σώμα και διεκδικούσε μερίδιο στην εξουσία, αν όχι και όλη την εξουσία. Απέναντί του οι αστικές δημοκρατικές δυνάμεις ήταν τελείως αδύναμες να του αντιπαρατεθούν, όντας σχεδόν 9 χρόνια εκτός εξουσίας (Δικτατορία Μεταξά, Κατοχή), ενώ μεγάλο μέρος του κρατικού μηχανισμού έφερε τη στάμπα του δοσίλογου. Εκ των πραγμάτων, λοιπόν, η συνδρομή των Βρετανών, που ασκούσαν μεγάλη επιρροή στα ελληνικά πράγματα και ως συμμαχική δύναμη, ήταν εκ των ων ουκ άνευ για την επιβίωση της αστικής δημοκρατίας. Επίσης δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι στην υπόλοιπη Ευρώπη και τον Ειρηνικό συνεχιζόταν με σφοδρότητα ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος, με τη ζυγαριά να κλείνει αποφασιστικά υπέρ των Συμμάχων.

Έτσι "τα Δεκεμβριανά" ξεκίνησαν στις 3 Δεκεμβρίου 1944, με την αιματηρή κατάληξη του συλλαλητηρίου της Πλατείας Συντάγματος και τελείωσε τυπικά με την υπογραφή της Συμφωνίας της Βάρκιζας στις 12 Φεβρουαρίου 1945. Ήταν δυστυχώς το προανάκρουσμα του Εμφυλίου Πολέμου (1946 - 1949), αν και για ορισμένους ιστορικούς η εμφύλια διαμάχη είχε ξεκινήσει πριν από την Απελευθέρωση.