Ο κυκλικός πύργος στο Μεγάλο Βαθυχώρι που περνούσε ο "δρόμος των πύργων".
Για τους περισσότερους σήμερα, είναι άγνωστος ο πανάρχαιος δρόμος που έμελε να συμβάλει με τη παρουσία του σε πολλά μεγάλα ιστορικά γεγονότα της νότιας Ελλάδας, ώστε προσέφερε συνεχώς τις οδικές υπηρεσίες του απ' τα προϊστορικά χρόνια μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του 19 αιώνα μ.Χ.
Διάσπαρτα κατεστραμένα μέρη του κύριου "δρόμου των πύργων" υπάρχουν σε όλη τη διαδρομή των Γερανείων Όρεων και λιγότερα στο Όρος Πατέρα.
Από αυτό τον οδικό άξονα προσπάθησαν να περάσουν οι πέρσες το 480-479 π.Χ, αλλά και με την συμβολή των Μεγαρέων νικήθηκαν στις Πλαταιές. Χαρακτηριστικό ακόμη είναι το γεγονός που αναφέρει ο Ξενοφών (5,4,16), για τον Σπαρτιάτη βασιλιά Κλεόμβροτο τον χειμώνα του 379 π.Χ. Ο Κλεόμβροτος, επιστρέφοντας απ’ τη Βοιωτία στον Ισθμό δεν ακολούθησε τον κύριο δρόμο αλλά επέλεξε τον δευτερευούσης αξίας παραλιακό δρόμο (στο Κορινθιακό κόλπο), με αποτέλεσμα ο μανιασμένος αέρας να ρίξει πολλά υποζύγια στη θάλασσα και όσοι στρατιώτες κρατούσαν ασπίδες κινδύνευσαν κι αυτοί να γκρεμοτσακιστούν στη Κυνόσουρα. Έτσι, άφησαν τις ασπίδες στο έδαφος γεμίζοντάς τες με πέτρες, κατέβηκαν στα Αιγόσθενα όπου και πέρασαν τη νύχτα, το πρωί ανέβηκαν στη Κυνόσουρα πήραν τις ασπίδες και συνέχισαν για τον Ισθμό. Από εδώ βέβαια πέρασε ο στρατός του Φίλιππου, το 338 π.Χ., όταν νίκησε τους Αθηναίους, Μεγαρείς και τους άλλους, στη μάχη της Χειρωνείας. Το 146 π.Χ. πάλι, που υποδουλώνεται όλη η Ελλάδα στους Ρωμαίους, ο Ρωμαίος στρατηγός Μάτελλος εξόντωσε στη Χαιρώνεια ένα στρατιωτικό τμήμα από 1.000 Αρκάδες, και που μετά την ήττα του στρατού της Αχαϊκής συμπολιτείας στη Σκάρφεια της Λοκρίδας, απ’ τον ίδιο δρόμο προχώρησε για την Πελοπόννησο.
Τούτος ο δρόμος επί τουρκοκρατίας θεωρούταν ο ποιο ασφαλής και επάνω σε αυτό τον δρόμο είχαν αναπτυχθεί τα περισσότερα Δερβενοχώρια των Μεγάρων που η συνεισφορά τους υπήρξε σημαντική στον αγώνα της επανάστασης του 1821.
Στη κορυφή του Καριδίου στο Όρος Πατέρα.
Η συνολική πορεία του δρόμου ήταν ( αρχή απ’ την Βοιωτία έως τον Ισθμό), περί τα 68 σημερινά χιλιόμετρα, ενώ η αρχαία μέτρηση σε Αττικά στάδια ήταν περίπου 356.756757. Ξεκινούσε λίγο πριν τις Πλαταιές ανηφόριζε τη βόρεια πλευρά του Κιθαιρώνα φθάνοντας στη κορυφή Λουκίσθη για να εισέρθει στο διάσελο ανάμεσα στα υψώματα Κιθαιρώνα, Καρούμπαλο (όπου εκεί βρισκόντουσαν οι δίδυμοι πύργοι, παρατηρητήρια των Αθηναίων) και να φθάσει στη σημερινή τοποθεσία ‘’βρύση Τσίας’’ των Βιλίων. Κατόπιν κατηφόριζε τις δυο κοιλάδες των Βιλίων και ανηφόριζε στο όρος Πατέρα απ’ την απότομη πλαγιά του Αγίου Βασιλείου για να φθάσει στη κορυφή του Καρυδίου και να συνεχίσει την πλέον δύσκολη κατηφόρα (αφήνοντας δεξιά το Μεγάλο Βαθυχώρι), προς το Μικρό Βαθυχώρι.
Ο τετράγωνος πύργος, πάνω απ' το Μικρό Βαθυχώρι που κατηφόριζε ο δρόμος για τη Μεγαρική πεδιάδα.
Διέσχιζε το δυτικό τμήμα της Μεγαρικής πεδιάδας φθάνοντας στη ΒΑ κλιτή των Γερανείων στη κώμη Χάνι-Δερβένι και από εκεί ανέβαινε προς τη θέση Παλαιόπυργος (πιθανών εκεί να βρισκόταν η κώμη Τριποδίσκος). Με ανηφορική πορεία έφθανε στη υψηλότερη θέση Αέρα και κατέβαινε ομαλά για τις Μιυγές και Ισθμό.
Ο ορεινός όμως αυτός κύριος δρόμος άρχισε να χάνει τη σημαίνουσα σπουδαιότητα του, όταν το 1839 μ.Χ. ξεκίνησε η κατασκευή των δυο αμαξιτών δρόμων από την πρωτεύουσα Αθήνα. Ο ένας που πηγαίνει και στις ημέρες μας προς Μέγαρα, Πελοπόννησο και ο άλλος (της παλαιάς Εθνική Οδό Αθηνών- Θηβών όπως λέγεται σήμερα), προς Θήβα, Στερεά κ.τ.λ.
Η αρχαία χώρα της Μεγαρίδας λόγω της γεωγραφικής της θέσης υπήρξε το φυσικό πέρασμα από την Πελοπόννησο στη Στερεά και αντίστροφα. Τούτο το γεγονός και παρά το ορεινό των εδαφών της, είχε αναπτύξει ένα εντυπωσιακό δίκτυο κύριων και επαρχιακών οδικών αξόνων που διέτρεχε τη χώρα. Ο σημαντικότερος όμως δρόμος, όπως ήδη αναφέρθηκε, της χώρας των Μεγαρέων, ήταν εκείνος που συνέδεε τη Στερεά Ελλάδα, μέσω της Βοιωτίας, με την Πελοπόννησο. Ο δρόμος διέτρεχε τρία βουνά (Κιθαιρώνα, Πατέρα, Γεράνεια ), με τα δύο από αυτά να βρίσκονται στη Μεγαρική γη.
Η σημαίνουσα σημασία του κύριου αυτού δρόμου για τα Μέγαρα, εφ όσων υπήρξε η ουσιαστική της εδαφική ‘’ελεύθερη’’ είσοδος-έξοδος ανθρώπων και εμπορείου προς Στερεά είτε προς την Πελοπόννησο. Δημιούργησε την ανάγκη να περιφρουρηθεί. Έτσι, έξη πύργοι υπάρχουν επάνω στον αρχαίο αυτό δρόμο, στο έδαφος της Μεγαρίδος, για να φυλάνε τους οικισμούς πέριξ αυτών αλλά και να περιφρουρήσουν την ελεύθερη διακίνηση.
Συνεχίζεται…
Βιβλιογραφία:
Μ. Σακελλαρίου, Ν. Φαράκλας, ΜΕΓΑΡΙΣ, ΑΙΓΟΣΘΕΝΑ, ΕΡΕΝΕΙΑ 1972.
R.P. Legon, MEGARA: The Politican History of a Greek City-State to 336 B.C. 1981.
N.G.I. Hammond, The main road from Beotia to the Peloponnese through the northern Megarid. BSA 49, 1954.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου