Ο ‘’δρόμος των πύργων’’ στα Μέγαρα. (Μέρος 2ο )

Ο ιστορικός μελετητής N.G.L Hammond, στην μελέτη/ εργασία του: ‘’ The main road from Beotia to the Peloponnese through the northern Megarid’’. Γράφει με θαυμασμό για την φυσική και την ιστορική σημασία του πανάρχαιου δρόμου της ΒΑ Μεγαρίδος και είναι ο πρώτος που αναπτύσσει το όνομα ‘’ο δρόμος των Πύργων’’ για το συγκεκριμένο κομμάτι του δρόμου, Βαθυχώρια- Παλαιόπυργος.
Ο Nikolas Hammond στο Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο με την ιδιότητα του Αξιωματικού ‘’SOE’’ (Ειδικών Εκτελεστικών Εργασιών), δηλαδή σαμποτέρ, βρέθηκε στη κατεχόμενη Ελλάδα. Την διαπέρασε σχεδόν όλη με τα πόδια, εξερευνώντας την και απέκτησε γνώση της τοπογραφίας και του εδάφους της χώρας. Μετά την απελευθέρωση, ως Ακαδημαϊκός του Cambridge πλέων και καθηγητής των ελληνικών, επισκέφτηκε άπειρες φορές την Ελλάδα μελετώντας την ιστορία της. Γεγονός είναι, ότι ο Hammond με τις γνώσεις του βοήθησε πάρα πολύ τον Μανόλη Ανδρόνικο για την μεγαλειώδη ανακάλυψη του Μακεδονικού τάφου, του Φιλίππου, στη Βεργίνα.
Τούτος λοιπόν -θα τολμούσα να γράψω- καλός γνώστης της Ελληνικής ιστορίας, ασχολήθηκε μελετώντας καιρό, επί του πανάρχαιου κύριου δρόμου ‘’το δρόμο των πύργων’’ στη Μεγαρίδα. Φέρνοντας στο φως ξεχασμένα ιστορικά στοιχεία και μάλιστα τεκμηριώνει πολλές από τις απόψεις/μαρτυρίες του Μελέτη Μπεναρδή που υπάρχουν στο βιβλίο του: ‘’ΜΕΓΑΡΕΙΣ & ΔΕΡΒΕΝΟΧΩΡΙΤΑΙ- ΨΗΓΜΑΤΑ ΜΕΓΑΡΙΚΩΝ (Β’), Αθήνα 1936.
Ο Nikolas Hammond Από την κορυφή του Καρυδίου (Πατέρας) ως τον Παλιόπυργο (Γεράνεια) ανακαλύπτει και καταγράφει αναλυτικά έξη αρχαίους πύργους του 5ου και 4ου π.Χ. αμυντικού συστήματος, στον αρχαίο δρόμο της Ανατολικής Μεγαρίδος που τον ονομάζει ‘’ο δρόμος των πύργων’’, για τον λόγο που σε μικρή απόσταση υπάρχουν οι αυτοί έξη πύργοι.
Οι αρχαίοι πύργοι, αυτά τα χαρακτηριστικά μνημεία που βρίσκονται στον ιστορικό δρόμο, ήταν μικρά οχυρά κτήρια που σκοπό είχαν να προστατέψουν τους πληθυσμούς από κάθε είδος επιβουλή. Οι Μεγαρικοί πύργοι με τους περίκλειστους χώρους άνηκαν και στις δύο ομάδες (στρατιωτικοί, αγροτικοί), και δεν ήταν μεμονωμένα κτίσματα, αλλά κοντά σε αυτούς και σε ακτίνα μέχρι 500μ αναπτύσσονταν οικισμοί. Στους φραγμένους με ψηλούς μαντρότοιχους, χώρους των πύργων υπήρξαν υδατοδεξαμενές και χώροι αποθήκευσης αγαθών για την εξυπηρέτηση φρουράς και περιοίκων.
Οι έξη Μεγαρικοί πύργοι που βρισκόταν (φυσικά υπήρξαν και αρκετοί άλλοι), όμως στο κύριο δρόμο ήταν οι εξής:
1ος. Πύργος Παλαιόπυργου ή Τριποδίσκου.
2ος. Πύργος Χάνι, Δερβένι.
3ος. Πύργος (C,b)
4ος. Πύργος Μικρού Βαθυχώρι (C )
5ος . Πύργος Μεγάλου Βαθυχώρι (F)
6ος . Πύργος κορυφής Καρυδίου.


H διαδρομή ‘’του δρόμου των πύργων’’ επάνω στο χάρτη της google, είναι του ιστορικού Rig Chindon και μαθητή του N. Hammond.

Το δρόμο των πύργων χρησιμοποιούσαν οι Σπαρτιάτες βασιλείς, Αγησίλαος και Κλεόμβροτος επί του Πελοποννησιακού πολέμου. Ενώ όλοι οι έμποροι, οι προσκυνητές για το Δελφικό μαντείο κ.α. επέλεγαν αυτόν το δρόμο για την μεγάλη ασφάλεια του. Η απόσταση απ’ τον πρώτο πύργο έως τον έκτο δεν είναι μεγάλη, περίπου είκοσι χιλιόμετρα. Τούτο βέβαια, μας δίνει τη πεποίθηση πως ο τόπος αυτός, ήταν πολυσύχναστος όπου γνώρισε κάθε λογής ταξιδιώτες στη μακρόχρονη ιστορία του. Σε όλο σχεδόν το μήκος του δρόμου των πύργων, έχουν εντοπισθεί θεμέλια αρχαίων εγκαταστάσεων, όπως οικισμοί, αγροικίες κ.τ.λ.

Βιβλιογραφία:
N.G.I. Hammond, ‘’The main road from Beotia to the Peloponnese through the northern Megarid. BSA 49, 1954’’.
Έφη Μπαζιωτοπούλου-Βαλαβάνη, ‘’ΜΕΓΑΡΙΣ τόποι, μνημεία, διαδρομές, Αθήνα 2008. ISBN 978-960-87200-1-5’’.

Τέλος.