ΠΗΛΟΣ
Έχω αναφέρει σε παλαιότερη ανάρτηση, ότι οι δύο θειάδες μου η Μαρίκα γεννηθείς 1903 και η Ελένη γεννηθείς το 1907 (αδελφές του πατέρα μου, το γένος Ανδρέου και Άννας Μάθεση), έως και το 1926, περνούσαν μεγάλα χρονικά διαστήματα στο παππού και τη γιαγιά τους στη Κούλουρη. Στην αρχή σαν κοριτσάκια και κατόπι σαν κοπέλες που βοήθαγαν πολύ στο σπίτι τη γιαγιά. Έτσι έζησαν αρκετά από τα έθιμα του νησιού μας.
Συγκεκριμένα δεν θυμάμαι ποια από τις δύο τους μου μίλησε για το έθιμο του πηλού.
Ο πηλός ένα μελάτου χρώματος χώμα, στα περασμένα χρόνια -μέχρι και το 1920- ήταν για όλες τις νοικοκυρές της Σαλαμίνας κάτι ανάλογο με το σαπούνι σήμερα. Με πηλό λουζόντουσαν, έκαναν το μπάνιο τους, με πηλό και με αλισίβα έπλεναν τα χοντρότερα ρούχα τους κοντά στα πηγάδια.
Η τελετή του εθίμου του μαζέματος του πηλού γινόντανε κάθε Πέμπτη του Πάσχα στη Κούλουρη κι αυτήν την ημέρα την ονόμαζαν ‘’ΠΗΛΟ’’.
Μια φορά το χρόνο, σχεδόν όλη η πολίχνη της Κούλουρης, πήγαιναν σε μια συγκεκριμένη τοποθεσία στο Μαυροβούνι, ώστε να σκάψουν και να μαζέψουν τον πηλό του χρόνου.
Πρωί, αχάρακτα, πριν ακόμη φέξη η Πέμπτη μετά το Πάσχα, όλος ο πληθυσμός της Κούλουρης από τριάντα χρονών και κάτω ήτανε όρθιοι και πριν καλά ξημερώσει, ξεκίναγαν με τα ποδιά. Μα όσα νοικοκυριά είχαν ζώα είτε κάρα κινούσαν με αυτά και πάντα τα στόλιζαν με κόκκινα χράμια. Κουβαλούσαν κοντά τους πασχαλιάτικα αβγά, κουλούρες του Πάσχα, κρέας ψημένο την ‘’Τσίτσα’’ με την θεϊκή κουλουριώτικη ρετσίνα. Ήταν όλοι ντυμένοι με την πιο καλή φορεσιά τους.
Έλεγαν τραγούδια, και πολλά χωρατά στο δρόμο τους για τις ελάχιστες νοικοκυρές που δεν σηκώθηκαν να πάνε για πηλό ενώ έδιναν ευχές σε όσες είχαν πάρει το ξινάρι τα καλάθια ή τα ταγάρια που θα έβαζαν τον πηλό.
Εκείνη την ημέρα παρέες – παρέες κίναγαν για να πάνε έξω από την πολίχνη της Κούλουρης κοντά μια ώρα δρόμο, προς την τοποθεσία της Κατσηβίλα ‘’Κακή Βίγλα’’.
Όπως προείπα σκωπτικά ήταν τα τραγούδια και χωρατά στη διαδρομή τους, πότε στα καθαρά αρβανίτικα και πότε μπερδεμένα με τα ελληνικά. Ένα τραγούδι η χωρατό που θυμάμαι έλεγε:
‘’Όσοι πηγαίνουν για πηλό
Να έχουν καλαδεξίματα
Όσοι τεμπελιάζουνε στο σπίτι
Να χουν καλή τη μοιρά
Μηνε ο Χριστός τους αποδεί
Κι άπλυτα τα σκουτίδια’’
Αργότερα επανέλαβαν το ‘’Χριστός Ανέστη’’ και το τραγούδι του χορού της Λαμπρής.
Ήταν ένα σωστό πανηγύρι όλη την ημέρα ασχολούνταν με την τελετή του πηλού.
‘’Σήμερα Χριστός Ανέστη
Τρεμ’ ο Ουρανός να πέσει.
Σήμερα τα παλληκάρια
Περπατούν σαν τα λεοντάρια.
Σήμερα και τα κορίτσια
Περπατούν σαν περδικούτσια.’’
Σαν έφταναν πια στο τόπο του πηλού, κοντά στη Κατσηβίλα, έστρωναν χωριστά οι παρέες σε διάφορα σημεία γύρω απ' ένα σπηλαίωμα κι άρχιζε η κανονική γιορτή αφού απλωνόταν τα φαγητά και η ρετσίνα πάνω στα κόκκινα χράμια.
Τα πιο δυνατά παλληκάρια έμπαιναν μέσα στη σπηλιά κι έσπαγαν τον εξωτερικό σκληρό βράχο μέχρι να βρούν τον μαλακό πηλό. Κατόπι έπιαναν σειρά πια παρέα θα έμπαινε μέσα και ούτο καθεξής μέχρι να γεμίσουν όλα τα καλάθια και τα τσουβάλια από τον μελόχρωμα μαλακό πηλό. Έτσι έφευγε η ημέρα κατά το σούρουπο έπαιρναν το δρόμο της επιστροφής με λουλούδια που έκοβαν από τους αγρούς και στολιζόντουσαν. Μόνο οι λεύτερες μπορούσαν να τα κάνουν στεφάνια για τα μαλλιά τους.
Συνεχίζεται
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου