Το ιστορικό Τοίχος στη λιμνοθάλασσα του Βουρκάκι Μεγάρων.

Το ιστορικό Τοίχος που το μήκος του ξεπερνά τα 290μ.



Ο πατέρας τακτικά (όταν είμαστε παιδιά), τα καλοκαίρια μας πήγανε στην Αγιά Τριάδα στη λιμνοθάλασσα του Βουρκάρι. Γιατί η περιοχή ήταν εξαίσια και τα θαλάσσια μπάνια ήταν –όπως έλεγαν οι ντόπιοι- ιαματικά.
Τότε, οι περισσότεροι αγροτικοί δρόμοι ήταν χωματόδρομοι και το να φθάσουμε απ’ τα Μέγαρα στο Βουρκάρι, ήταν σαν να κάναμε ένα ολάκερο ταξίδι σχεδόν. Απ’ τον Άϊ Γιώργη ‘’Καρδατά’’ κατηφορίζαμε για τη Λάκα Καλογήρου, μετά Κάτω Βασιλικό κι από εκεί κοντινός ήταν ο δρόμος για το Ιστορικό Τοίχος.


Το Τοίχος και μία από τις πύλες του (νότια).

Περνούσαμε τη βορινή πύλη του Τοίχους (κεντρική) κι αφού μπαίναμε στη πευκόφυτη χερσόνησο του Πύργου, ακολουθούσαμε δεξιά –παράλληλα με τη λιμνοθάλασσα- πορεία. Σε λίγο φθάναμε στο μικρό ταπεινό εκκλησάκι Της Αγίας Τριάδας όπου και κάτω απ’ τα πεύκα περνούσαμε όλη την ημέρα. Στη παραλία υπήρξαν λιγοστές παράγκες όπου συνήθως μεγάλοι σε ηλικία Μεγαρίτες έκαναν τα λασπόλουτρά τους είτε τις χρησιμοποιούσαν για αποθηκευτικούς χώρους των σύνεργων που ψάρευαν.


Η λιμνοθάλασσα του Βουρκάρι Μεγάρων από το χάρτη της google earth.

Έκτοτε πέρασε πολύς χρόνος, σήμερα έχουν ανοιχτεί δημόσιοι ασφαλτοστρωμένοι δρόμοι και η άναρχη ανθρωπογενής παρέμβαση στη περιοχή έχουν υποβαθμίσει την εικόνα της άλλοτε μαγευτικής φύσης της λιμνοθάλασσας με τη μεγάλη ορνιθολογική παρουσία. Πιστεύω ότι δικαίως την ονόμασαν, στα κατοπινά χρόνια, ‘’Βιστωνίδα της Αττικής’’.
Από εκείνη την εποχή ρωτούσαμε τους ντόπιους για την ύπαρξη του ‘’Τοίχους’’. Όλοι συμφωνούσαν πως κτίστηκε στα προεπαναστατικά χρόνια της τουρκοκρατίας, από τους Μεγαρείς, αλλά σχεδόν όλες οι αφηγήσεις έδιναν διάφορες εκδοχές.
Το Ιστορικό τοίχος, είναι χτισμένο από την μια μεριά της θάλασσας ως την βραχώδη άλλη, ώστε να απομονώνει την άνυδρη χερσόνησο του Πύργου. Όσο κι αν προσωπικά έψαξα σε διάφορα αρχεία δεν μπόρεσα να ανακαλύψω κάποια ακριβής στοιχεία που να πιστοποιούν τον λόγο της ύπαρξης του, ώστε να παραμένουν μόνο οι προφορικές παραδώσεις.


Μέσα στο κόκκινο κύκλο βρίσκεται το ιστορικό Τοίχος όπως φαίνεται στο χάρτη google earth.


Όσα θα διηγηθώ παρακάτω, για το ‘’τοίχος’’, χρίζουν σαφέστατα ιστορική διερεύνηση και θα πρέπει να χρησιμοποιηθούν με κάθε επιφύλαξη διότι είναι από προφορική παράδοση.
Εκείνη, τώρα, η ξεχωριστή προφορική παράδοση που με εντυπωσίασε, ήταν της Γερόντισσας της Ι. Μονής Φανερωμένης στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Καθώς μας είπε, ότι η ίδια είχε διαβάσει σε έγγραφο που φυλάσσεται στη Ι. Μονή, πως το ‘’τοίχος’’ έγινε επάνω σε παλαιότερα θεμέλια (πιθανών αρχαία), την εποχή της ηγουμενίας του ‘’φιλικού’’ Γέροντα Γρηγορίου και πως η Μονή είχε συνδράμει τους Μεγαρείς, στην ανοικοδόμηση του με κάποια χρήματα για την ξυλεία. Ο λόγος ήταν, πως έτσι η Μονή της Φανερωμένης θα είχε κάλυψη με ασφάλεια στο θαλάσσιο πέρασμα που γινόταν από τη χερσόνησο στην απέναντι περιοχή ‘’Στενό’’ της Σαλαμίνας. Διότι η Μονή παρέσχε καταφύγιο του άμαχου πληθυσμού των Μεγάρων, της Αθήνας και των γύρω περιοχών από τις επιθέσεις των Οθωμανών. Στην εποχή της ηγουμενίας του Γρηγορίου στη Μονή (είναι ιστορικά εξακριβωμένο) φυλασσόταν αρχεία ελληνικά, βιβλία, περγαμηνές, κειμήλια, ιερά σκεύη και ιστορικά αντικείμενα διάφορων Μονών της Αττικής, π.χ. της Μονής Καισαριανής, και των εκκλησιών των Αθηνών. Επιπλέων ο Γέροντας είχε συστήσει ‘’νοσοκομείο’’ για να περιθάλπουν τους αγωνιστές έλληνες. Ακόμη στη Μονή γινόντουσαν συνεδριάσεις αγωνιστών όπως: Κριεζώτης, Καραϊσκάκης, Μακρυγιάννης, Τζαβέλας, Δ. Υψηλάντης κ.α., πριν απ’ τις διάφορες πολεμικές επιχειρήσεις που έκαναν στη ευρύτερη περιοχή της Αττικής. Αργότερα, με νόμο επί της βασιλείας του Όθωνα, οι Μονές των Μεγάρων Αγ. Ιωάννη και Κυπαρισσιώτισσας έκλεισαν και όλα τα ιστορικά κειμήλια, ιερά σκεύη, βιβλία, αρχεία κ.α. παραδόθηκαν προς φύλαξη στη Μονή της Φανερωμένης.
Η ίδια Γερόντισσα ακόμη μας είπε, πως η εξωτερική πόρτα της Μονής Φανερωμένης, είναι εκείνη που υπήρχε στη κύρια πύλη του τοίχους. Ότι οι φύλακες του τοίχους ήταν Μεγαρείς και μας μίλησε για κάποιο μυστικό μονοπάτι που διέσχιζε τη λιμνοθάλασσα απ’ τη μια άκρη στη άλλη και ότι από εκεί, με έλληνα καταδότη, κατελήφθη το τοίχος απ’ τους εχθρούς σε μια απ’ τις τελευταίες επαναστατικές μάχες κατά των τούρκων.