ΗΡΑΚΛΗΣ (η Ελληνική παγκόσμια θεότητα).

Ετυμολογικά η λέξη μύθος, είναι η αλληγορική συμβουλευτική διήγηση γεγονότος προς ηθική εκπαίδευση. Εφεύρημα των προγόνων μας για να ερμηνεύσουν μεταφορικά πρώτον το δίδαγμα, δεύτερον την σκωπτική και ευτράπελη παροιμιώδης διήγηση. Μέσω της πρώτης ερμηνείας, δημιούργησαν την κοσμογονία. Μη γνωρίζοντας λοιπόν τότε τη λειτουργία της φύσης, πίστεψαν ότι τα φυσικά φαινόμενα είναι πράξης θεών είτε ήταν οι ίδιοι οι θεοί που τους ευεργετούσαν ή τους τιμωρούσαν ανάλογα των περιστάσεων.
Εκείνα τα πολύ παλιά χρόνια, χιλιάδες πριν, ο Ήλιος, η Σελήνη και οι λοιποί πλανήτες ήταν οι κυρίαρχοι θεοί με κορυφαίο πάντα τον ζωοδότη ήλιο. Μας είναι άγνωστο πως ονομάτισαν τον πρώτο θεό Ήλιο, όμως ανακαλύπτουμε στη πορεία της Ελληνικής ιστόρησης, το όνομα ενός κατόπιν «παγκόσμιου» ηλιακού θεού, του Ηρακλή!
Στο σύνολο της Ελληνικής και παγκόσμιας μυθολογίας δεν θα βρούμε άλλο θεό, ημίθεο ή ήρωα που να έχει την ύπαρξη μιας καθολικής τέτοιας παραδόσεως απ’ τις Μεσογειακές χώρες, τις Ασιατικές έως και τις μακρινές υπερβόρειες.
Γύρω απ’ το μυθικό πρόσωπο του Ηρακλή θα ανταμώσουμε πάμπολλες Δωρικές ιστορίες – εφ όσων ήταν μία εκ των μεγάλων θεοτήτων των Δωριέων (1ο* ) - που ακόμα και άλλοι λαοί τις υιοθέτησαν. Ο Λύδος Σάνδωνας, ο Φοινικικός Μελκάρθ, ο Κέλτικος Όγμιος και πολλοί άλλοι δημιουργήθηκαν απ’ την ύπαρξη του Έλληνα ημίθεου.
Υπάρχουν διάφορες αβέβαιες ερμηνείες για την ετυμολογία του ονόματος Ηρακλής και θεωρούνται απλές εικασίες (2ο*) όμως σημαντικότερη είναι η γενεαλογία του ήρωα. Γεννήθηκε στη επτάπυλη Θήβα από τον Ζεύς τον άρχοντα των σύννεφων ( Jean Richepin ) και την Αλκμήνη, λόγω της καταγωγής του συνδέεται και με το Άργος.(3ο*)
Οι αρχαιότερες μαρτυρίες για την γέννηση του συναντώνται σε στοίχους της Ιλιάδας (Ιλιαδ. Ε, 32 396) και στο ησιόδειου ποίημα της ασπίδας του Ηρακλή. Ο Πίνδαρος μας λέει : Ότι ο Ζευς πήρε την μορφή του Αμφιτρύωνα καθώς κατέβηκε στα μέσα της νύχτας ως νιφάδες χρυσού χιονιού, στο Θηβαϊκό ανάκτορο και έσμιξε τρεις φορές με την Αλκμήνη γι’ αυτό ονομαζόταν « τριέσπερος » ο Ηρακλής, ( Στ. 27-57).
Ο Ζεύς αναγγέλλει με υπερηφάνεια στο συνέδριο των θεών, πως θα γεννηθεί παιδί που η τύχη και η δεσποτεία του θα επεκταθεί σε όλη την Ελλάδα και θα ξεπεράσει τα σύνορα. Η ζήλεια της Ήρας για το παράνομο σμίξιμο του Ζευς, έστειλε όταν είχε κιόλας περάσει η μισή νύχτα (Θεόκριτος), στην κούνια του Ηρακλή δύο τρομερά φίδια –τέρατα- που απ’ το στόμα τους έσταζε μαύρο δηλητήριο.
Το βρέφος Αλκίδης άρπαξε με τα χέρια του τα φρικτά ερπετά, έσφιξε το λαιμό τους, το φουσκωμένο απ’ το μαύρο δηλητήριο που και οι θεοί ακόμα το μισούν, κατανικώντας τα.
Αλήθεια, καθώς μας λέει και ο P. Dechrame, ποιος δεν θα καταφέρει να αναγνωρίσει στον πρώτο θρίαμβο του βρέφους, την ανατολή του Ήλιου μέσα απ’ τα σκοτάδια; Η συσχέτιση του ημίθεου με τον Ήλιο υπήρξε από πολύ νωρίς, έτσι λοιπόν ο πρώτος άθλος είναι η τέλεια νίκη επί των σταλμένων σκοτεινών – νυχτερινών – δράκων της θεάς Ήρας και παρομοιάζεται με την ανατολή.
Η ηλιακή ιδιότητα του Ηρακλή εκφράζεται στις ποιητικές εικόνες καθώς ο ήρωας δολοφονεί τα παιδιά του όπου οι αρχαίοι Έλληνες ταύτιζαν με την ολέθρια ενέργεια του καλοκαιρινού Ήλιου σαν καταστρέφει και εξαφανίζει τα φυτικά προϊόντα. Στη Βοιωτική θρησκεία η λατρεία του Ιόλαου ( οδηγού του άρματος του ήρωα και πιστού φίλου) ήταν αναπόσπαστη απ’ εκείνη του Ηρακλή (Πινδ., Ολυμπ. Θ΄, 149. Παυσ. Θ΄, 23, 1.) ( 4ο*)
Μετά την δολοφονία των παιδιών του πήγε για την κάθαρση στους Δελφούς απ’ το φοβερό μίασμα της δολοφονίας, εκεί ο θεός τον διέταξε να πάει στην Τίρυνθα και να υπηρετήσει για μερικά χρόνια τον Ευρυσθέα. Καλό θα είναι σε αυτό το σημείο να δούμε, την σχέση Ηρακλή και Απόλλωνα που φυσικά δεν φανερώνετε εξ αρχής στενή, είναι όμως σημαντική! Ας σταθούμε στην μεταξύ τους έριδα για τον δελφικό τρίποδα ( στο μυθολόγημα αυτό φανερώνετε η παλαιότατη λατρεία στο μαντείο για το πρόσωπο του Ηρακλή και η πριν τον Απόλλωνα προφητική του, ιδιότητα) όπου κατείχε σπουδαία θέση στις αρχαίες παραδόσεις ετούτη η έριδα, εάν κρίνουμε ότι η απεικόνιση της υπάρχει σε μεγάλο αριθμό αρχαίων μνημείων. Ο συσχετισμός με την πύρινη ενέργεια – φωτιά – του τρίποδα, μας φανερώνει την ιδιότητα του Ήλιου που αργότερα επικράτησε να την έχει ο Απόλλωνας μια και ο Ηρακλής πέρασε σαν μυστικιστική λατρεία όπου με τα βέλη του πληγώνει τον Άδη και την Ήρα ( Ιλιάδα Ε, 395 και Ε, 392).
Είναι μετά τον τραυματισμό του Άδη λοιπόν, πλέον ο «θεός» της εσωτερικής νίκης και ανόδου του αρχαίου αναζητητή. Ο δρόμος της αρετής που επέλεξε να βαδίσει (Ξενοφ. Απομν. Β΄ 1, 21 κ.ε. ) και μέσα απ’ την ιστόρηση του μύθου της νίκης επί του ακατανίκητου Άδη, οικειοποιήθηκε από πάρα πολλούς αναζητητές της αλήθειας, μάλιστα οι κυνικοί φιλόσοφοι προχώρησαν επάνω στην Ηράκλεια τούτη αρετή της θεοσοφίας και την έκαναν αυτοσκοπό, αργότερα οι Στωικοί τον τοποθέτησαν στην ουσιώδη σοφία τους.
Η Αθηνά είναι η προστάτιδα του και ασχολείται με το να επαναφέρει της χαμένες δυνάμεις του, η τρυφερή τούτη μέριμνα μαρτυρείται σε γραπτά αρχαϊκά αγγεία ( Παυσ., Ζ΄ 25, 10 και Παυσ., Θ΄ 24, 10 ).
Ένας ημίθεος που γεννήθηκε απ’ την σπορά του μεταλλαγμένου σε χρυσές νιφάδες χιονιού Ζεύς, νικάει τη σκοταδερή, μεταφορικά νύχτα Ήρα. Ο Ροδάμανθος τον διδάσκει την σοφία και την αρετή, ο Εύρυτος την τοξοβολία, ο Λίνος την μουσική και ακολουθεί τον δρόμο της αρετής, με την προστασία της Αθηνάς που εισέρχεται στην αρένα του δωδέκαθλου αγώνα κι είναι ένας απ’ τους πρωταρχικούς των Δωριέων θεούς, δεν θα μπορούσε να μην ήταν εκείνος που απάλλαξε απ’ τα δεσμά τον Προμηθέα στο Καύκασο!
Η ύπαρξή του στην Λυδία, στην Αργοναυτική εκστρατεία, στη Γιγαντομαχία, στη Φρυγία, στο Ίλιον, στην Αίγυπτο, στην Λιβύη, στην Ιταλία και οι δώδεκα μεγάλοι άθλοι μας φανερώνουν ότι αρχικώς είναι ένας πανάρχαιος Έλληνας ηλιακός θεός που βαθμίδων η λατρεία του πέρασε σε εσωτερικότερες μυστηρίων κλίμακες και εξωτερικά μόνο απορροφήθηκε απ’ την λατρεία του Απόλλωνα. Πολλοί δε ιστορούμενοι μύθοι μπορούν κάλλιστα να ερμηνευτούν με τα ευεργετικά αποτελέσματα της ενεργειακής δράσεως του Ήλιου. Αναδεικνύετε ανδρείος και ακίνητος πολεμιστής, νικώντας τις δυνάμεις του σκότους (Κέρβερο, Άδη), την καταιγίδα (Γηρυόνη), τα υπερυψωμένα απ’ τις θύελλες του χειμώνα κύματα ( άλογα του Διομήδη, το θαλάσσιο τέρας της Ησιόνης ), εξυγιαίνει τα έλη (Ύδραν, Στυμφαλίδα) και δεσμεύει τους ξεχειλίζοντας ποταμούς ( Ερυμάνθιο κάπρο, Αχελώον, Κένταυρους…)
Είναι λοιπόν ο Ηρακλής ένας συνδετικός κρίκος με την πανάρχαια λατρεία και τα μυστήρια της μεγάλης Ελλάδας;
Τα ιερά που ήταν αφιερωμένα ανά την χώρα και αλλού, όπως στην Ιταλία με τον τύπο ( Hercole”s”,Hercules Invictus) στο όνομα του, εκεί που οι παλαιοί άνθρωποι μαζί με την λατρεία αποκόμιζαν και προφητικούς χρησμούς, ετούτο δεν μας το αποδεικνύει σαφέστατα;
Ας θυμηθούμε όμως τους δώδεκα άθλους και που θα μπορούσαν κάλλιστα να είναι μία σταδιακή «εσωτερική» μεταφορικά, ατραπό. Κάποια χρόνια, δώδεκα άθλοι!

1ος Έπνιξε με τα χέρια τον λέοντα της Νεμέας.
2ος Σκότωσε την Λερναία Ύδρα.
3ος Έπιασε τον Ερύμανθο κάπρο.
4ος Έπιασε ζωντανή την Κερυνίτιν έλαφο.
5ος Εξολόθρεψε τις Στυμφαλίδες όρνιθες.
6ος Σε μια ημέρα καθάρισε τους κόπρους του Αυγεία.
7ος Σκότωσε το ταύρο της Κρήτης.
8ος Τους μανιώδεις ίππους του Διομήδη οδήγησε.
9ος Άρπαξε την ζώνη της βασίλισσας Αμαζόνας Ιππολύτης.
10ος Σκότωσε τον Γηρυόνη τρικέφαλο ανθρώπινο τέρας.
11ος Έφερε τα μήλα των εσπερίδων.
12ος Κατέβηκε στον Άδη και χωρίς όπλα κατέλαβε τον φοβερό Κέρβερο. (Η αφήγηση του δωδέκατου άθλου μας μεταφέρει σε –χώρα- θαυμάσια, στο κράτος του θανάτου που ο Ηρακλής κατεβαίνει και επανέρχεται να φέρνει τον φύλακα του Άδη. Στην καταχθόνια αυτή πορεία και στην επάνοδο της ζωής, του φωτός, αναγνωρίζουμε πως η Ελληνική αρχαία θρησκεία υποσχόταν μέλλοντα βίο πανευδαίμονα…)
Δεν θα καταφέρουμε σίγουρα να καλύψουμε όλο το ευρύ φάσμα των γνώσεων, που υπάρχουν για τούτη τη τεράστια Ελληνική μορφή που έφερε ακόμα και το επίθετο <<σωτήρ>> (Bouche-Leclercq), ή τον ιδρυτή του ιερού άλσους όπου θα ετελούντο οι περίφημοι αγώνες στην Ολυμπία, μέσα στο περιορισμένο χώρο ενός άρθρου, όμως συνοπτικά, θα αποδειχθεί για άλλη μία φορά πόσες γνωστές χώρες, στην ιστορία και στην θρησκείας τους, έκαναν «δανεισμό» σε μορφές και ιστορήματα απ’ την αστέρευτη αναβλύζουσα πανάρχαια Ελληνική πολιτισμική σοφία.
Η δωρική καταγωγή του Ηρακλή είναι πασιφανές, η λατρεία του σαν ημίθεο με ηρώα και ιερά σε δωρικές πόλεις καταμαρτυρεί την αρχέγονη Ελληνική ύπαρξη του. Ας δούμε τώρα, πάλι συνοπτικά, το Ελληνικό φύλο των Δωριέων όπου με την λιτή και ανδρωμένη ζωή τους μεγαλούργησαν.
Οι Δωριείς λεγόντουσαν και Ηρακλείδες, διότι η κάθοδό τους στην Πελοπόννησο παρέμεινε ιστορικός σαν «κάθοδο των Ηρακλειδών». Οι Δωριείς ήταν μία απ’ τις τέσσερις φυλές του Ελληνικού έθνους που αποίκισαν και στην Μεσογειακή λεκάνη. Θα βρούμε σπουδαίες αποικίες Δωριέων στην Αίγυπτο, στην Ιωνία, στην Ιταλία όπου στις ιδρυθείσες αυτές πόλεις, διατήρησαν τα γενικά χαρακτηριστικά της φυλής τους θεσμούς, γλώσσα, πολίτευμα, θρησκεία. Η κυβέρνηση τους γινόταν από αποσταλμένους άρχοντες της προερχόμενης μητροπολιτικής πόλης πάντα. Ποιος νοήμονας νους θα μπορέσει να έχει αντιρρήσεις για την ιστορικότητα όλων αυτών των στοιχείων;
Μυθική προσωπικότητα θα αναρωτηθείτε ο Ηρακλής;
Πιθανών, μα η ιστορία κατέγραψε τόσα πολλά που μύθος και πραγματικότητα συμπλέκονται στην ιστόρηση της μακραίωνης ύπαρξης μας στον πλανήτη. Κανένας άλλος λαός δεν μετάδωσε σοφία, δεν έχτισε πολιτισμό, δεν παρέδωσε μορφές όπως ο Ηρακλής που πέρασαν σαν θρησκευτικές νομοθετικές δεσμεύσεις στων άλλων λαών την ιστορική ύπαρξη….

<<και προς τούτις έτι ην σοφός ο Ηρακλής αλλ’ ουχ αυ-ώ σοφός, αλλ’ επί πάσα γήν και θάλατταν η σοφίαν έτεινεν. Ούτος ο θηρίων καθάρτης, ούτος ο τυράννων σοφρονιστής, ο δουλείας ελευθερωτής, ο ελευθερίας νομοθέτης, ο δικαιοσύνης βεβαιωτής, ο ευρετής νόμων, αληθευτής λόγων, κατορθωτής έργων>> (Μαξ. Τυρ. Λογ. ΚΑ΄, σ. 523. DavisΠλουτ. Βίος Θησ. ΣΤ΄ 8.) .







Σχόλια.
1ο *) O. Muller, die Dorier, I, 411-458.
2ο *) Διόδ. Α΄, 25, 4. / Απολλόδ. Β΄, 4, 12 / Welcker, Griech. Gott. II, 754/ Hartung, (Relig. und myth. d.Griechen, IV. σ. 192, 526).
3ο *) Ένας θεός ο Ζεύς και μια θνητή η Αλκμήνη τον έφεραν στη ζωή, όπου πρόγονος του απ’ την μητέρα ήταν ο Ηλεκτρύων (ο λαμπρός, ο ακτινοβολών), πατέρας της Αλκμήνης (ισχυράς). Κατά δε τον κοινό μύθο, ο Αμφιτρύων (ακαταπόνητος), που είναι σύζυγος της Αλκμήνης, έχει πατέρα τον Αλκαίο (ισχυρός), και με την σειρά του έχει πατέρα τον
ηλιακό ήρωα της Αργολίδος Περσέα όπου η γέννηση του είναι ίδια με του Ηρακλή. Η μητέρα του Περσέα Δανάη, συνέλαβε από τον μεταμορφωμένο σε χρυσή βροχή Ζεύς.Ουσιαστικά έχουμε δύο μύθους για την γέννηση του Ηρακλή, η μία είναι Βοιωτικής καταγωγής η μεταγενέστερη, η αρχαιότερη δε, που πιθανών, η ύπαρξή της να ανάγετε πριν ακόμα και την δημιουργία του Δωδεκάθεου, είναι αυτή της Αργολικής καταγωγής.(P. Dehrame. )
4ο *) Απολλόδ., Β΄, 4, 12. Ο πιστός φίλος Ιόλαος που στην πανάρχαια θρησκεία του Ηρακλή, είναι ο οδηγός του άρματος του ημίθεου, μας φέρει στο νου αυτούσια την εικόνα του Ινδού θεού Κρίσνα του φίλου του Αρζούνα και οδηγού του δικού του άρματος. Επίσης, τον Εβραίο Θεσβίτη Ηλία που καθώς ανεβαίνει στον ουρανό, αφήνει το δέρμα προβάτου όπου ήταν ντυμένος, στο μαθητή του Ελισσαίε.

Βιβλιογραφία:
Η βιβλιογραφία είναι τεράστια, ενδεικτικά μόνο.
Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη. Μυθολογία της αρχαίας Ελλάδας, P. Dehrame. Παυσανίας. Cox, Mythologist of the Aryan nations. Απολλόδωρος Θεογονία. Breal, Hercule et Cacus. Θουκυδίδης.
Ελληνική Μυθολογία, Jean Richepin.

Μελέτη δημοσιευμένη (Νew Scientist, Τέχνες Αρχαιολογία, Ελληνόραμα).
Άννα Π. Ε.