Περί του θαυματουργού και σταυροπηγιακού ιερού ναού Αγίου Δημητρίου Σαλαμίνας κτίσις 1806.
Σταυροπηγιακός Ναός ή Σταυροπηγιακή Μονή χαρακτηρίζεται ο ναός είτε η μονή που εντάσσεται απευθείας στο Πατριαρχείο και κατά συνέπεια αποσυνδέεται από την διοικητική εποπτεία του επιχώριου μητροπολίτη ή επισκόπου, είτε των Οθωμανικών τοπικών αρχών (όταν υπήρξε επί της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας).
Σύμφωνα με την Ορθόδοξη Εκκλησία, ο Πατριάρχης έχει το δικαίωμα κατά την ίδρυση είτε παραχώρηση στην απόλυτη εξουσία του Οικουμενικού εκκλησία ή μονή σε περιοχή της δικαιοδοσίας του να χορηγεί σταυρό, ο οποίος τοποθετείται στα θεμέλια του ναού ή της μονής και θεμελιώνει την άμεση εξάρτησή τους από αυτόν.
Η λέξη σταυροπηγιακός/ή είναι σύνθετη (σταυρός + πήγνυμι) και πηγάζει από την αρχαία παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας, η οποία προβλέπει τη δικαιοδοσία του Πατριάρχη αφού έχει ήδη ο σταυρός τοποθετηθεί στα θεμέλια της εκκλησίας είτε της μονής, μια πράξη που οδηγεί στην εξάρτηση πλέω της εκκλησιαστικής ενορίας ή μονής από εκείνον.
Μέγα πλεονέκτημα ήταν η μεταφορά σε αυτές τις εκκλησίες και μονές των προνομίων που απολάμβανε το Πατριαρχείο από την Οθωμανική Αυτοκρατορία, προνόμια που περιλάμβαναν την παροχή εδαφικών εκτάσεων και την απαγόρευση απαλλοτρίωσής τους στο μέλλον από το Οθωμανικό κράτος. Επίσης και την επιδιόρθωση δίχως εμπόδια ή ποινές κάποιας παλαιότερης χρονολογικά εκκλησίας που υπήρχε.
Το Σταυροπήγιο του ιερού ναού Αγίου Δημητρίου έγινε σε μια πολύ δύσκολη εποχή για την ορθοδοξία και υπό την αυστηρή φορολογία των Οθωμανών. Η οικογένεια Μάθεση μη αντέχοντας να εκκλησιάζεται σένα με πολύ επισφαλή υλικά κτήριο, που ο ξεροπόταμος Μαράκας όταν με τις νεροποντές φούσκωνε, κατέτρωγε τα σαθρά υλικά του ναού.
Ο Γιωργάκης Μάθεσης μαζί με τον ιερέα Παπαδημήτρη και τον πρωτότοκο γιό του Γιωργάκη τον Ανάργυρο, αναχώρησαν από την Κούλουρη, περί τα μέσα του 1805 για την Κωνσταντινούπολή. Αναφέρεται πως πλήρωσαν όλοι στην οικογένεια Μάθεση για την ανέγερση ενός τεμένους ώστε να πάρουν την άδεια από τον Σουλτάνο Σελίμ Γ’ και να ανοικοδομήσουν την εκκλησία του Αγίου Δημητρίου που ήδη κατέρρεε. Καθώς και με την επίσκεψή τους στον Πατριάρχη Καλλίνικο Ε΄ ο οποίος ‘’έκαρε’’ τον μικρό Ανάργυρο στον εκκλησιαστικό βαθμό του Αναγνώστη της Ορθοδοξίας, ο βαθμός τούτος έχει να κάνει με την ανάγνωση αγιογραφικών κειμένων, τα οποία αναγιγνώσκονται στις χριστιανικές ακολουθίες κατά την τέλεση των Ιερών Μυστηρίων.
Ο Πατριάρχης Καλλίνικος Ε΄ περιγράφεται ως ιδιαίτερα ελεήμων, θερμός προστάτης της ελληνικής παιδείας. Ο οποίος ανήγειρε κτήριο στην Ξηροκρήνη (Κουρούτσεσμε), στο οποίο στεγάστηκε η Πατριαρχική Σχολή Ξηροκρήνης (μετέπειτα Μεγάλη του Γένους Σχολή), πράγμα το οποίο φαίνεται ότι κατόρθωσε χάρη στην εύνοια του Σουλτάνου Σελίμ Γ΄. Συνέβαλε στην εύρυθμη λειτουργία της μοναστικής πολιτείας του Άθω εκδίδοντας πατριαρχικά σιγίλια σχετικά με την κοινοβιοποίηση ιδιόρρυθμων μονών: Σίμωνος Πέτρας, Εσφιγμένου (Δεκέμβριος 1801), Ξενοφώντος (Σεπτέμβριος 1802), Αγίου Παντελεήμονος (Αύγουστος 1803), Διονυσίου (1805), την οριακή διαφορά των μονών Αγίου Παντελεήμονος-Μεγίστης Λαύρας (Σεπτέμβριος 1802), την επικύρωση των ορίων της μονής Κωνσταμονίτου (Ιανουάριος 1803), τους Σταυρούς και σφραγήδες του, για τους σταυροπήγιους ναούς του Μυστρα και στην Κούλουρη κοκ.
Ο Ανάργυρος Μάθεσης περί το 1825 ως νόμιμος επίτροπος και αναγνώστης του ιερού ναού Αγίου Δημητρίου Σαλαμίνας έθεσε μέρος από τα οστά του ήρωα και κτήτορα του αυτού ιερού ναού πατέρα του, Γιωργάκη Μάθεση, μαζί με το σταυρό του Οικουμενικού Πατριάρχη όπου δήλωνε το σταυροπήγιο σε μικρή κρύπτη του τρούλου (τούτο ήταν αρχαία παράδοση της Ορθόδοξης εκκλησίας).
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου