ΤΟ ΤΕΦΤΕΡΙ ΤΟΥ ΒΕΡΕΣΕ

 

Το τεφτέρι του βερεσέ.

 

Πάνε χρόνια που είχα να ακούσω για το τεφτέρι του βερεσέ (είναι ένα βιβλιαράκι καθώς εκεί έγραφαν, πριν από τέσσερεις τουλάχιστον δεκαετίες, οι φουρνάρηδες, οι μπακάληδες, οι ψιλικατζήδες και άλλοι μικροεπαγγελματίες τα επί πιστώσει προϊόντα που καθημερινά οι καταναλωτές έπαιρναν -με δίχως χρήματα- και τα ξεπλήρωναν, συνήθως, όταν λάμβαναν τον μισθό τους).

Το τεφτέρι όμως επανήρθε όπως βλέπω καθημερινά γύρω μου λόγω της πολιτικοοικονομικής κρίσης και αντί να πάμε μπροστά πάμε γοργά πίσω.

Να λοιπόν που επέστρεψε το τεφτέρι στον μπακάλη, με πίστωση στον κρεοπώλη, βερεσέ στον φούρνο, χύμα τσιγάρα στο ψιλικατζή και ‘’καπάρο’’ στον έμπορο. Τούτη δυστυχώς διαγράφεται να είναι η νέα πορεία στην αγοραστική δυνατότητα ενός μεγάλου μέρους των Ελλήνων καταναλωτών. Η γενικότερη κρίση, από τη λάθος οικονομική και την ενεργειακή πολιτική, έχει μπει για τα καλά στη ζωή μας ώστε αναγκάζει τους Έλληνες να επιστρέψουν σε μεθόδους αγορών και πληρωμών όπου για δεκαετίες ήταν παροπλισμένες στη μνήμη.

Όσο προχωράμε προς την επιστροφή του χθες τόσο γύρω μας θα βλέπουμε να γκρεμίζονται εκείνα που ήταν δεδομένα για γενεές και είχαν αποκτηθεί με τις προοδευτικές περασμένες κυβερνήσεις!

Με τεφτέρι βερεσέ ακόμα και στα περίπτερα αγοράζει ο κόσμος, όπως επεσήμανε και κάποια ιδιοκτήτρια. ‘’Δυστυχώς απ' ότι βιώνουμε σαν επαγγελματίες γυρνάμε στις παλιές εποχές με τα βερεσέ, γιατί ο κόσμος δεν έχει την οικονομική δυνατότητα. Πολλοί μικροεπαγγελματίες το δέχονται αναγκαστικά γιατί και αυτοί πρέπει να δουλέψουν για να ζήσουν. Όμως, το θέμα είναι μετά αν θα μπορέσουν να εισπράξουν τα βερεσέδια, γιατί μετά οι επαγγελματίες μπαίνουν στη θέση να χρεώνονται και να είναι πολύ πιεσμένοι όταν θα πρέπει να ανταπεξέλθουν και αυτοί.

 

ΕΜΠΟΡΙΚΟ ΚΕΝΤΡΟ ΣΤΙΣ ΚΑΡΥΕΣ, ΤΗΝ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΟΡΟΥΣ!

 

Ένα εμπορικό κέντρο στις Καρυές!

Αυτό είναι το κελί που έγινε εμπορικό κέντρο μόλις λίγα μέτρα μακριά από το Πρωτάτο, καθώς σε αυτόν τον Ιερό Ναό βρίσκεται η θαυματουργή εικόνα της Παναγίας το Άξιον Εστί.

Έτσι παρά το αρχικό κύμα αντιδράσεων που εκφράστηκαν από κάποιους για την ενσωμάτωση σύγχρονων εμπορικών και τουριστικών υποδομών σε έναν χώρο με βαθιές παραδόσεις και θρησκευτική σημασία, οι ανησυχίες φαίνεται να κατευνάστηκαν στο πέρασμα ελάχιστου χρόνου.

Το νέο franchise κατάστημα, υπεραγορά αυτοεξυπηρέτησης, της ΑΒ ‘’φιλοξενείται’’ σε κτίριο πολλαπλών χρήσεων συνολικής επιφάνειας 2.500 τ.μ. Στο συγκεκριμένο πρώην κελί ‘’ΣΑΜΑΡΑΔΙΚΟ’’ του Αγίου Νικολάου, της Ιεράς Μονής Μεγίστης Λαύρας, δημιουργήθηκαν ήδη: ξενοδοχείο, εστιατόριο, η υπεραγορά, καφέ, κατάστημα με οπτικά, άλλο με εκκλησιαστικά είδη και ένα φυσικοθεθαραπευτήριο υψηλών προδιαγραφών. Επίσης νοικιαστήκαν, από τα δωμάτια του επάνω ορόφου για τη μακροχρόνια διαμονή των εργαζομένων.

Το νέο ξενοδοχείο, με την επωνυμία ‘’ΣΑΜΑΡΑΔΙΚΟ’’ με τιμή διαμονής 40 ευρώ ανά διανυκτέρευση, προσφέρει μια προσιτή επιλογή διαμονής στους επισκέπτες του Αγίου Όρους. Στην τιμή δεν περιλαμβάνονται και επιπλέον υπηρεσίες, όπως μασάζ για το οποίο ακούγονται θετικά σχόλια καθώς προσφέρει πλήρη αναζωογόνηση.

Σε όλα αυτά περί του εμπορικού κέντρου της πρωτεύουσας του Αγίου Όρους που θα στολίσει και χριστουγεννιάτικα σε λίγο καιρό διότι εκεί ακολουθούν το παλαιό ημερολόγιο με νεοημερολογίτη Πατριάρχη…

Ας σημειωθεί βέβαια ότι στις Καρυές βρίσκεται το κτίριο της Διοίκησης του Αγίου Όρους που υπάγεται στο Υπουργείο Εξωτερικών, το κτίριο της Αστυνομίας, ιατρείο, Ταχυδρομείο, τράπεζα, φούρνοι, εταιρεία ταχυμεταφορών, ραφείο, βιβλιοπωλείο, παντοπωλεία, διάφορα καταστήματα από εκκλησιαστικά είδη μέχρι οικοδομικά υλικά και διάφορα άλλα εργαστήρια.
Ενώ πάνω 250 χιλιάδες άνδρες προσκυνητές ετησίως το επισκέπτονται.

 

‘’Η νηστεία των Χριστουγέννων’’

 ‘’Η νηστεία των Χριστουγέννων’’

Μία από τις νηστείες της Ορθόδοξης Χριστιανοσύνης είναι η νηστεία που ξεκινά το διάστημα, από τις 15 Νοεμβρίου μέχρι την Παραμονή των Χριστουγέννων. Είναι από τις ελάσσονες νηστείες που θεσπίστηκαν επίσημα, με σκοπό την προετοιμασία των πιστών προς την έλευση της γιορτής των Χριστουγέννων. Για τη γέννηση του Θεανθρώπου που θα οδεύσει στα πιο οδυνηρά μαρτύρια και την άνοδό Του προς τον σταυρικό θάνατο για την σωτηρία όλων μας.  

Τούτη η ελάσσων Σαρακοστή των Χριστουγέννων είναι λιγότερο αυστηρή από τη Μεγάλη Σαρακοστή αλλά με εξίσου σημαντικά έθιμα και συνήθειες. Η προηγούμενη ημέρα, η 14η Νοεμβρίου, γιορτή του γεωργικού αγίου Φιλίππου, λέγεται και ‘’Μικρή Αποκριά’’ και είναι η τελευταία ημέρα που επιτρέπεται η κατανάλωση κρέατος.

Η συγκεκριμένη νηστεία σηματοδοτεί την, έλευση του χειμώνα. Το διάστημα αυτό από τις εντολές των Άγιων Πατέρων, οι πιστοί ‘’αποκρεύουν’’, αποφεύγουν το κρέας, τα αυγά και τα γαλακτοκομικά μα η Ορθόδοξη Θρησκεία έχει διαμορφώσει ένα αρκετά σωστό διατροφικό πρόγραμμα περί της υγείας των πιστών: Τις πρώτες 33 ημέρες (όσες και τα χρόνια του Χριστού), μέχρι και τις 17 Δεκεμβρίου, επιτρέπεται η ψαροφαγία εκτός από τις Τετάρτες και τις Παρασκευές αλλά και στις 21 Νοεμβρίου, στα Εισόδια της Παναγίας. Από τις 18 μέχρι την Παραμονή των Χριστουγέννων γίνεται αυστηρότερη η νηστεία καθώς δεν καταλύονται πια τα γαλακτοκομικά και τα ψαρικά ενώ καταλύεται ο οίνος και το λάδι, εκτός από την Τετάρτη και Παρασκευή.

Είναι μια όντως μελαγχολική εποχή θύμησης πένθους όπου οι Χριστιανοί τιμούνε τους νεκρούς τους και γίνονται τα Σαρανταλείτουργα ή Σαραντάρια, για τη μνημόνευση από τους παπάδες των ονομάτων των νεκρών κάθε οικογένειας, η οποία προσφέρει στην εκκλησία λειτουργιά (πρόσφορο), κρασί, λιβάνι και κεριά. Παλαιότερα, τα Σαρανταλείτουργα γίνονταν και στα μικρά αναρίθμητα ξωκλήσια της υπαίθρου, όχι μόνο για τη μνημόνευση των νεκρών αλλά και για να μην ξεχνιούνται οι άγιοι σε αυτά τα απομακρυσμένα και μοναχικά εκκλησάκια που δεν λειτουργιούνται ποτέ παρά μόνο αυτές τις μέρες της προ Χριστουγεννιάτικης Σαρακοστής.

 

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΑΘΕΣΗ μέρος 31ον... Β’ Εμφύλιος πόλεμος (1823–1825) Οι Φιλικοί εναντίων Κοτζαμπάσηδων.

 

Β’ Εμφύλιος πόλεμος (1823–1825) Οι Φιλικοί εναντίων Κοτζαμπάσηδων.

 

Η εντολή για εξόφληση 3.600 γρόσιων του Καπετάν και Χιλίαρχο Ανάργυρου Σ. Μάθεση για την επιτυχημένη εκστρατεία στην νήσο Ύδρα. Τα γρόσια ετούτα ήταν για τους μισθούς των 117 στρατιωτών που είχε στο καπετανάτο του και για την διατροφή τους 

 

Με τον όρο ‘’κοτζαμπασισμός’’ χαρακτηρίζεται γενικά η συμπεριφορά στων τρόπων δράσης των προκρίτων, κυρίως επί τουρκοκρατίας αλλά κατά τους επαναστατικούς και στους μετεπαναστατικούς χρόνους έως το 1833, που καταργήθηκαν οι δημογεροντίες από τον Όθωνα. Αυτοί διακρίνονταν από αυθάδεια και αυθαιρεσία είχαν επίσης καταστεί πραγματικοί τύραννοι στους τόπους τους. Διαπλεκόμενοι στην αρπαγή γης, περιουσιών αλλά και την εκμετάλλευση των δημοσίων ταμείων μεταπαναστατικά.

Ίσως να ήταν κατάρα, πιθανό τα αγύριστα μυαλά απ’ τα υψηλά τζάκια, είτε η ανύπαρκτη γνώση περί της ιστορικής πολιτικής ταυτότητας και μόνο η θρησκευτική πίστη σαν ‘’φυσιογνωμία’’ να  ένωσε τους χριστιανούς στη μεγάλη εθνεγερσία για την ελευθερία της Ελλάδας και την οδό προς το σημερινό νεοελληνικό κράτος.  

Όμως, από τους πρώτους κιόλας μήνες των αγώνων της Επανάστασης του 1821, έγινε φανερό το χάσμα μεταξύ Φιλικών, που αποτελούσαν την δημοκρατική πολιτική παράταξη της επαναστατημένης Ελλάδας, και των προεστών/κοτζαμπάσηδων του Μοριά που με κύριο όργανο εξουσίας, την Πελοποννησιακή γερουσία αλλά και τις τοπικές δημογεροντίες, εκπροσωπούσαν την ολιγαρχική παράταξη.

Είμαστε στην καρδιά του Β’ εμφυλίου πολέμου όπου ο Πάνος Κολοκοτρώνης γιός του Θεόδωρου, σκοτώνετε έξω από την Τριπολιτσά στις 13 Νοεμβρίου του 1824. Κατόπι τριών μηνών έρχεται η σύλληψη του Φιλικού Θεόδωρου Κολοκοτρώνη.

Με την σύλληψη του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη στο Ναύπλιο, στις έξη Φεβρουαρίου του 1825 και την απόφαση για την φυλάκιση του στο Μοναστήρι του Προφήτη Ηλία της Ύδρας. Παρατηρούμε ότι στην αποβάθρα του Ναυπλίου, καθώς τον μεταφέρουν στο καράβι για Ύδρα, το πλήθος να του επιτίθεται φραστικά και να του πετούν αποφάγια και χαλίκια φτύνοντάς τον μάλιστα κατά πρόσωπο!                    Ο Κολοκοτρώνης κοντοστέκεται με μάτια βουρκωμένα και ματωμένα -καθώς ένα χαλίκι από τον όχλο, του έχει τραυματίσει σοβαρά το ένα μάτι-. Οι πάντες σαστίζουν. Προτάσσει τα αλυσοδεμένα χέρια του και λέει: ‘’Κρίνετε εσείς αν μου πρέπει τέτοια καταισχύνη’’. Παρεμβαίνουν τότε οι ένοπλοι στρατιώτες που συνόδευαν τον Κολοκοτρώνη, διαλύοντας και διώχνοντας το πλήθος που είχε συγκεντρωθεί με μόνο στόχο να γιουχάρει τον Κολοκοτρώνη… Απελευθερώθηκε βέβαια στις 17 Μαΐου του ίδιου έτους αφού πρώτα έμεινε περίπου τέσσερεις μήνες φυλακισμένος στη Μονή της Ύδρας. Οι κοτζαμπάσηδες υποχώρησαν κι έδωσαν γενική αμνηστία σε όλους και κατόπιν πιέσεων από τα γεγονότα όρισαν Γενικό Αρχιστράτηγο τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη.

                                                     Κάποιος προεστός κοτζαμπάσης

Δυστυχώς δεν γνωρίζουμε τόσο καλά, σχεδόν καθόλου θα αντιπαρέθετα, όσα θα έπρεπε για την πρόοδο της Σαλαμίνας στους προεπαναστατικούς και μεταεπαναστατικούς χρόνους του 1821 καθώς και την παράλληλη δράση του Σαλαμίνιου Ήρωα Καπετάνιου Ανάργυρου Σ. Μάθεση.  

 Ο Ανάργυρος Σ. Μάθεσης γεννήθηκε το 1775, στη Κούλουρη τη σημερινή πρωτεύουσα του νησιού της Σαλαμίνας. Κλεφτόπουλο έγινε στο Μοριά με το ασκέρι του καπετάν Ζαχαριά, κοντά στα τέλη του 1789. Μέσα στο ασκέρι του Ζαχαριά εκπαιδεύτηκε στη σκληροτράχηλη ζωή, στο ρίξιμο του βόλι και τους αγώνες κατά της απάνθρωπης οθωμανοκρατίας. Παντρεύτηκε στη Κούλουρη περί το 1800 και γνωρίζουμε πως είχε τουλάχιστον, ένα αγόρι τον Παναγιώτη.

Κατατάχτηκε στη Φιλική Εταιρία, στο Ναύπλιο το 1819.

Είχε αξιομνημόνευτη συμμετοχή σε αρκετούς πολεμικούς αγώνες υπέρ της Ελληνικής ελευθερίας από τον Οθωμανικό ζυγό επί συνεχή οκτώ χρόνια, 1819 - 1827. Με προσωπική παραίτηση (μη αντέχοντας άλλο να βρίσκεται μέτοχος σε εμφυλίους πολέμους) στα 52 χρόνια του και έκτοτε ‘’ιδιωτεύει’’ στη Κούλουρη.

Τον καιρό εκείνο στη δημογεροντία της Σαλαμίνας ήταν ο προεστός Μπούρμπουλης εξ νήσου Πόρου που κατόπι έγινε Βιρβίλης και ο Σαλιάρας στο επίθετο, που αργότερα έγινε Πάλλας… Ο έχων βέβαια γνώση και νου καταλαβαίνει προς τι η αλλαγή επιθέτων.

Ωστόσο παραμένει το πρόβλημα, ποιος ή ποιοι ‘’έθαψαν’’ με δόλο τους ηρωικούς καταγεγραμμένους αγώνες κατά των Οθωμανών, της ένδοξης οικογένειας των Μάθεση και κατ’ επέκταση της ιστορίας της Σαλαμίνας; Ποιος είχε πρόσβαση στα αρχεία του Ανάργυρου Σ. Μάθεσης; (Σαν πρώτη ιστορική αναφορά υπάρχει καθώς ο Παρασκευάς Πάλλας δηλώνοντας στα χειρόγραφά του ότι τα έχει αναγνώσει στην οικία του γιού του Ανάργυρου Σ. Μάθεση, του Παναγιώτη.)

Κατόπι, από τα μέσα μέχρι τα τέλη του 1920, ανακαλύπτει σε κρυφό επιτοίχιο ντουλάπι στις γιαγιάδες του, ο τότε φοιτητής Δημήτριος Πάλλας, κάποια αρχεία του αγώνα αλλά και δύο χειρόγραφα με το ίδιο θέμα, του αδελφού του παππού του, Παρασκευά Πάλλα (1848 - ) που είχε διατελέσει επί μακρόν χρόνο Δικολάβος δηλαδή εμπειρικός δικηγόρος και Γραμματέας στον Δήμο Σαλαμίνας.

Κι αφού τα βρήκε, τι έκανε με αυτά ο μετέπειτα καθηγητής Δημήτρης Πάλλας;  Ήθελε λέει να τα εκδώσει επί περίπου 50 χρόνια, ενώ εδέησε μετά τον θάνατό του, κάποια όπου έκδωσε στο όνομά του ελάχιστα έγγραφα από αυτά, στα ‘’Σαλαμίνια έγγραφα’’. Εν τω μεταξύ, τον περασμένο αιώνα, έχουν υπάρξει πολλά ιστορικά έγγραφα για την οικογένεια Μάθεση πριν και μετά την Παλιγγενεσία της χώρας, σε διάφορα χέρια Σαλαμινίων!

Ο Ανάργυρος Σ. Μάθεσης είναι ο Μοναδικός Σαλαμίνιος που τους χρόνους του αγώνα τους  προεπαναστατικούς μα και μεταεπαναστατικούς έφερνε στην Σαλαμίνα Δόξες και Τιμές. 

Μα όσες κι όσοι έγραψαν δυο είτε τρία θολά λόγια για τούτον τον τεράστιο Κουλουριώτη ήρωα Ανάργυρο Μάθεση. Μήπως ήρθε η ώρα, λέγω, ώστε να συμπορευθούμε για την ΑΛΗΘΙΝΗ ιστορία του νησιού μας;

Διαβάζουμε στην άνω φωτογραφία από το βιβλίο του Περικλή Χατζή την εντολή/διαταγή που έλαβε ο καπετάν Ανάργυρος Μάθεσης στις 22 Αυγούστου του 1825 να πάρει το ασκέρι του και να πάει στην Ύδρα 

Περιμένοντας τις αλήθειες για εκείνους τους χρόνους και που έρχονται, μπορεί σιγά, αλλά σταθερά ώστε να αναφερθώ και πάλι εκτενέστερα.

Ας δούμε τώρα λίγα για τους κοτζαμπάσηδες και τη θέση που κατείχαν.   

Σε επίπεδο της κοινοτικής αυτοδιοίκησης αναπτύχθηκε ο θεσμός των δημογεροντιών, με συμβούλια από εκλεγμένους δημογέροντες σε βαθμό κοινότητας, οι οποίοι εξέλεγαν προεστούς/κοτζαμπάσηδες σε επίπεδο επαρχίας ή περιοχής ως εκπροσώπου τους, ενώπιον των Οθωμανικών αρχών.

Με προϋπόθεση την πληρωμή των φόρων και το σεβασμό της υπακοής και νομιμότητας, που ήταν οι βασικές επιδιώξεις της οθωμανικής εξουσίας, παραχωρούνταν στις κοινότητες η ελευθερία οργάνωσης των οικονομικών και εσωτερικών τους υποθέσεων. Πολλές κοινότητες του ελλαδικού χώρου κατάφεραν για διάφορους λόγους να αποσπάσουν από το σουλτάνο επιμέρους προνόμιο, το λεγόμενο ‘’κοινοτικό προνόμιο’’. Ένα τέτοιο ‘’κοινοτικό προνόμιο’’ από τους Οθωμανούς υπήρξε και για τους Σαλαμίνιους λόγω της τέχνης της συλλογής του ρετσινιού αλλά και πάλι βρίσκονταν κάτω από τους Οθωμανούς και τους κοτζαμπάσηδες….

Κάθε κωμόπολη είχε τους δικούς της προεστούς/κοτζαμπάσηδες, οι οποίοι προερχόταν από τους πλουσιότερους δημογέροντες. Οι προεστοί κρατούσαν την σφραγίδα της κοινότητας, είχαν τόσο διοικητικές όσο και δικαστικές δικαιοδοσίες, συνηθέστερα πταισματικής φύσεως εξομαλύνοντας έτσι τυχόν διαφορές μεταξύ των συμπολιτών τους αλλά και με δικαίωμα επιβολής κάποιων τιμωριών, ακολουθώντας πάντα το κατά τόπο εθιμικό δίκαιο. Μεταξύ αυτών όμως των προκρίτων ή προεστών ή κοτζαμπάσηδων υπήρξαν αρκετοί που αποδείχτηκαν πολύ κατώτεροι της αποστολής τους, υπερβαίνοντας πολλές φορές ακόμα και τους χειρότερους Τούρκους, σε ιδιοτέλειες και αυθαιρεσίες.

 

 

 

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΑΘΕΣΗ μερος 30ον ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ

 

ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ

 

            Στο σημερινό Γέροντα Didim της Μικράς Ασίας, ο ναός του Διδυμαίου Απ;oλλωνα. 

 

Με προβλημάτιζε η τοποθεσία της Χαλκιδικής με την ονομασία: ‘’Καλύβα Μάθεση’’ καθώς δεν έβρισκα ούτε μία αναφορά προσώπου με το επίθετο Μάθεση εκεί. Ψάχνοντας και ρωτώντας σε Δημαρχεία, Ληξιαρχεία, Κοινότητες, τοπικό τύπο. Βρισκόμουν μόνο σε μια οδό, από τις διάφορες ομολογίες, ότι στα μέρη της Χαλκιδικής εγκαταστάθηκαν το 1922 πολλοί πρόσφυγες από τον Γέροντα της Μικράς Ασίας. Είδα, λίγο φως, είπα μέσα μου, καθώς θυμήθηκα πως οι Σαλαμίνιοι τα παλαιότερα χρόνια είχαν επαφές με τον Γέροντα. Στο χειρόγραφο του Παρ. Πάλλα μνημονεύεται μια αναφορά για το Γέροντα. ‘’Εις Μικράν Ασίαν υπάρχει μια κομόπολις (Γέροντας) είναι αποικεία Σαλαμίνος ένθα ζωζονται και στενοι Συγγενείς πολύ Σαλαμίνιον.’’  Νομίζω πως είναι υπερβολή να δεχθούμε αβασάνιστα τα γραφόμενα του Παρ. Πάλλα για το ότι η ‘’αποικία’’ του Γέροντα ήταν από Σαλαμίνιους. Στα επίθετα που υπάρχουν στα παλαιότερα αρχεία της περιοχής πριν από το 1917, εντοπίζουμε ελληνικά επίθετα μα από διάφορες περιοχές της νησιώτικης κυρίως Ελλάδας.     

Μετά από μεγάλη προσπάθεια και μεγάλη τούρκικη άρνηση/ παρεμπόδιση κατάφερα να ανακαλύψω δύο πρόσωπα που νομίζω -καθώς μου τα ερμήνευσαν/μετάφρασαν- ότι είναι όντως Κουλουριώτες.  Ο πρώτος είναι: Ο ‘’ جيورجوس جليستيس جياور ‘’ και στη σημερινή τουρκική γραφή ‘’kaymak George Giaour’’ όπου σε ελληνική πλέον μετάφραση παρουσιάζεται ο Γεώργιος Γκλίστης αλλόθρησκος, καταγεγραμμένος στα τουρκικά φορολογικά του 1817 είτε στο ισλαμικό ημερολόγιο της χρονολογίας του 1232. Ο δεύτερος είναι ο Αναγνώστης Μάθεσης επίσης αλλόθρησκος, ο αναφερόμενος ‘’ جياور التعلم القارئ ‘’ και στη σημερινή τουρκική γραφή ‘’Öğrenmek Okuyucu Giaour’’ εντοπίζεται στα τουρκικά φορολογικά του 1833, είτε στο ισλαμικό ημερολόγιο της χρονολογίας του 1249.

Για τον Γιώργο Γκλίστη γνωρίζουμε πως ήταν στον Γέροντα και πως το 1821 σκοτώθηκε για την απελευθέρωση της Ακρόπολις των Αθηνών. Συνεπώς ήταν ζωντανός το 1232/1817/ όπου κατέθεσε την εισφορά του στα ‘’Μερουλ Ζαμαν’’ (σήμερα θα λέγαμε: για τις φορολογικές υποχρεώσεις του).

Δυστυχώς δεν μπόρεσα να ταυτοποιήσω τον Αναγνώστη Μάθεση όπου στα τουρκικά έγγραφα του 1249/1833/ υπάρχει και το δικό του ‘’Μερούλ Ζαμαν’’ στην απόδοση των υποχρεώσεων του για τη χρήση γης. Πιθανό να πρόκειται για τον Ανάργυρο Γεωργίου Μάθεση ο οποίος ήταν και μουσικός (όλοι οι Μάθεσοι είμαστε συγγενείς με κοιτίδα την Κούλουρη) .  

Λίγα λόγια για τον Γέροντα:

Μικρασιάτικος τόπος ήταν ο Γέροντας, το σημερινό Didim, σκαρφαλωμένος στους λόφους που βρίσκονταν  γύρω από τα ερείπια του αρχαίου ιερού ναού του Διδυμαίου Απόλλωνος (εξού και η παράφραση στην τουρκική γλώσσα ‘’Didim’’). 23 Χιλμ. από τη Μίλητο απέχει ο αρχαίος Ναός. Αναφέρονται σε μαρτυρίες της αρχαίας εποχής πως ο δρόμος που οδηγούσε στο Διδυμαίου ναό, κατά μήκος του τελευταίου σταδίου, είχαν τοποθετηθεί σπουδαία έργα τέχνης δουλεμένα σε πανάκριβα μάρμαρα όπως: Σφίγγες, σαρκοφάγοι, λιοντάρια, ημίθεοι δεξιά κι αριστερά. Σήμερα τα περισσότερα απ’ αυτά βρίσκονται στο Βρετανικό Μουσείο καθώς τα λεηλάτησε ο άγγλος C. Τ. Newton το 1856 και μάλιστα έχει παραχωρηθεί ολόκληρη Λυκιακή αίθουσα στο Βρετανικό Μουσείο.

                                   Αεροφωτογραφία της κωμόπολης του Γέροντα το 1918.

Ο Γέροντας υπάρχει σαν κωμόπολη ‘’yoran’’, στα οθωμανικά αρχεία από τον 16ο αιώνα. Έχουν τα φορολογικά στοιχεία πριν το 1790 καθώς είναι φανερό ότι υπήρξε χωριό με Κουλουριώτες μα κι άλλους νησιώτες.

Εκεί λοιπόν, σε γη ελληνική από τα πανάρχαια χρόνια και γύρω απ’ αυτόν τον αρχαίο ναό,  οι Σαλαμίνιοι και οι Σαμιώτες στα τέλη του 17ου αιώνα, ίδρυσαν τη νέα κωμόπολη τους. Αργότερα όταν ήρθαν και άλλοι άποικοι στο Γέροντα μεγάλωσε έγινε πόλη, ενώ απλώθηκε στους γύρω λόφους.

Τόπος πλούσιος ο ΓΕΡΟΝΤΑΣ και με υγιεινό κλίμα. Τα βουνά του γεμάτα από λαγούς, πέρδικες, αγριογούρουνα. Άφθονο θήραμα για τους κατοίκους του. Δεν στερούνταν ούτε τα γαλακτοκομικά προϊόντα, ούτε τα ψάρια που έδινε άφθονα η θάλασσα. Καθώς ο πολυθρύλητος Αρχέστρατος που θεωρείτε ο πατέρας της γαστρονομίας, είχε πει σχετικά: “Το χειμώνα να τρώτε μπαρμπούνια που ψαρεύτηκαν στην αμμουδερή Διδυμαίου στο χωριό της Μιλήτου’’.

Φτωχός στον τόπο εκείνον δεν υπήρχε. Μονάχα ο αργόσχολος ήταν άπορος. Κανείς δεν σ’ εμπόδιζε να ξεκουτσουριάσεις όση γη ήθελες από την απέραντη έκταση. Κατόπι, αφού την καλλιεργούσες δύο με τρία χρόνια έπρεπε να δηλώσεις στις Αρχές το “μερούλ ζαμάν” όπως έλεγαν οι τούρκοι αυτήν την ενασχόληση που έκανε κάποιος. Έπειτα αποκτούσες τον τίτλο της ιδιοκτησίας το λεγόμενο “Εβετ Χακινβορ”. Το οποίο κατείχαν αρκετοί Κουλουριώτες μιας ασχολούνταν και πάλι με το ‘’κέντημα’’ του πεύκου σε εκείνο τον τόπο, δηλαδή με τη συλλογή ρετσινιού και δημιουργούσαν τα παράγωγά του.

Στα κατοπινά χρόνια, μετά το 1760, πάρα-πάνω από την κωμόπολη του ‘’ΓΕΡΟΝΤΑ’’ αναφέρεται για πρώτη φορά το χωριό ‘’ΤΟΥΡΚΟΓΕΡΟΝΤΑΣ’’, τούρκικο μέρος με λιγότερους κατοίκους και πιο φτωχούς. Όμως Ρωμιοί και Τούρκοι ζούσαν δίχως εχθρότητα , δίχως μίσος, δίχως προστριβές. “Εφέντιμ” προσφωνούσαν τον τούρκο οι Ρωμιοί, “Αρκαντάς” απαντούσε εκείνος. Οι Ρωμιοί τους καλούσαν σε γάμους, βαφτίσια και γιορτές. Το ίδιο έκαναν κι εκείνοι. Ως και στις εκκλησιές της Παναγιάς οι τούρκοι άναβαν κρυφά κεριά, για να γλυτώσουν από καρά (μαύρες) αρρώστιες και να ‘χουν καλές εγκυμοσύνες.

Στα τούρκικα φορολογικά αρχεία των περασμένων αιώνων της περιοχής του Γέροντα, έως και το 1917, βρίσκουμε ονόματα και επίθετα Ελληνικά. Πολλοί Κουλουριώτες είχαν ταξιδεύσει και ζήσει στο Γέροντα καθώς ανακαλύπτουμε στα ‘’Evett Hackinvor’’ δηλαδή στα εν είδη συμβόλαια, στα ‘’μόνιμα αποδεικτικά γης’’.

 

 

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΑΘΕΣΗ μέρος 29ον… ‘’Αντί προλόγου’’

 

                                                          ‘’Αντί προλόγου’’

                                     Το φύλλο εφοδιαστικού της Φιλικής Εταιρείας για τον Ανάργυρο Μάθεση

Πολλοί μου ζητήσατε να μαζέψω τα ιστορικά έγγραφα, τις αληθινές μαρτυρίες για την οικογένεια Μάθεση περί της προσφοράς της, πρώτα στην Σαλαμίνα και μετά στην απελευθέρωση της Ελλάδας. Ένα βιβλίο, μου αναφέρεται. 

ΣΕ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ! Αναρωτιέμαι τακτικά, εάν θα πρέπει να χαϊδέψω εγκεφάλους κι αυτιά ή θα πρέπει να καταγράψω τις ΑΛΗΘΕΙΕΣ, όπως σε μια συζήτησή μας με έναν Ακαδημαϊκό περί των ιστορικών ντοκουμέντων του Ανάργυρου Μάθεση... κι αφού τα μελέτησε αρκετά έπιασε με τα δυό του χέρια το κεφάλι και σχεδόν μου φώναξε με δέος: 

" Έχασε η Σαλαμίνα και συνεπώς η Ελλάδα μας έναν ΉΡΩΑ! "     

Δεν είναι από ‘’αρτηριοσκλήρωση’’ είτε, η αγάπη στη παρελθοντολογία που καταγράφονται στις  αναφορές μου τα πεπραγμένα έργα των Μαθεσσαίων.

Δεν γίνεται όμως αλλιώς να ανακαλύψω το αμιγές ιστορικό πέρασμα της οικογένειας μας.

Είναι πάνω από είκοσι χρόνια -και σε κάποιους φαίνονται πολλά ενώ σε άλλους λίγα- για να έχω αυτή τη σοβαρή ενασχόληση περί την μελέτη της πορείας της ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑΣ ΜΑΘΕΣΗΣ των τεσσάρων τελευταίων αιώνων, με αφετηρία πάντα το νησί της Σαλαμίνας.

Η ειλικρινή σπουδή μιας οικογενειακής ιστορίας που έδρασε καταθέτοντας ζωές, περιουσίες σε απελευθερωτικούς αγώνες της Ελλάδος από την εποχή των Ορλοφικών μέχρι το 1940, καθώς κόσμησε έτσι με κάποια λιθαράκια την ελευθερία της χώρας και τον πολιτισμό της αποτελεί αναγκαιότητα άμεση, ενώ πληθαίνουν καθημερινά γύρω μας τα σημεία όπου αυτά μαρτυρούν την παγκοσμιοποίηση των πάντων και την οδήγηση προς την λήθη της μνήμης.

Τη μνήμη αυτή πρέπει να σμιλέψουμε με την όσο γίνεται εμπεριστατωμένη καταγραφή της Σαλαμίνιας παράλληλης ιστορίας με τους Μαθεσσαίους ( διότι είναι το μοναδικό επίθετο που έχει καταγωγή και κοιτίδα το νησί της Σαλαμίνας, ενώ η ελεύθερη δημοκρατική φύση της οικογένειας -είτε το μνημονεύουν είτε όχι- βρισκόταν πάντα μπροστά στα μεγάλα γεγονότα της Σαλαμίνας και της πατρίδας μας με τρόπο βιωματικό καταγράφοντας το στην ιστορία).

Η οικογένεια Μάθεση ήταν εύπορη, δεν θα μπορούσε αλλιώς να χτίσει εκκλησία γύρω στα  1680 στα εδάφη της και να την ξανακατασκευάσει μεγαλύτερη από τα θεμέλια στα 1806!

Εδώ πρέπει να πούμε ότι όσο κι αν εμπεριστατωμένα διερευνήθηκαν οι δύο πληροφορίες που προέρχονται από το "ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑ ΠΑΛΛΑ" δεν έδωσαν αποτελέσματα και παραμένουν στον αέρα του αστικού μύθου.

1^η Πληροφορία: Τον πρώτο ναΐσκο του ιστορικού, θαυματουργού Αγίου Δημητρίου αναφέρουν πως τον έχτισε κάποιος Ιωάννης Παχής από τα Αμπελάκια… Δεν υπάρχουν όμως πουθενά πληροφορίες με έστω κάποιες ενδείξεις για ιστορικές καταγραφές προς τούτη την αναφορά, πέρα από "ΤΟ ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΟ ΤΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΑ ΠΑΛΛΑ." Αντίθετα γνωρίζουμε ότι η οικογένεια Μάθεση ήταν μόνιμοι κάτοικοι Κούλουρης και οι περισσότερες οικογένειες από τους Μάθεση διέμεναν πέριξ της ιστορικής εκκλησίας του Αγίου Δημητρίου.      

2^η Πληροφορία: Ή δεύτερη εκκλησία τοιχοδομήθηκε πάλι –στη ίδια θέση της πρώτης- του Αγίου Δημητρίου τελείωσε την 1η Μαρτίου του 1806 και εγκαινιάστηκε 17 Ιουλίου 1806 δια πάντων εξόδων του Γιωργάκη Σ. Μάθεση. Ενώ το 1808 φαίνεται ότι υπάρχει κάποιο έγγραφο (ΑΠΑΝΤΑΧΟΥΣΑ ΓΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΝΙΣΧΥΣΗ) ανυπόγραφη δυστυχώς, που βάζει τον κτήτορα Γιωργάκη Μάθεση να ζητά χρήματα…

Καλά αναρωτιέμαι (μη έχοντας βέβαια και σπουδές ιστορικού), σώθηκε η ΑΠΑΝΤΑΧΟΥΣΑ και κάποιος είτε κάποιοι ξέσχισαν τις υπογραφές των Δημογερόντων από κάτω; Διότι θα πρέπει να ήταν τρεις, εφόσον η σφραγίδα που έχει επάνω το έγγραφο σε άλλο φύλλο αποτελείτο από τρία κομμάτια και γνωρίζουμε ότι κάθε Δημογέροντας είχε από ένα μέρος της σφραγίδας…

Ε. βέβαια και το έγγραφο της απανταχούσας σε άλλο φύλλο είχε τη σφραγίδα της δημογεροντίας και στο άλλο φύλλο είναι γραμμένη… Η απανταχούσα ή αλλιώς ζητεία.

Η ιστορία θα αποκαλύψει και πάλι την αλήθεια όπως και με τα τεράστιας ιστορικής σημασίας για τη νήσο Σαλαμίνα έγγραφα που βρίσκονταν κυριολεκτικά ξεχασμένα/θαμμένα σε ‘’κρατικούς’’ φακέλους. Όπως εκείνα του Σαλαμίνιου ήρωα Αργυρού Μάθεση καθώς υπήρξε από τους πρώτους Φιλικούς, ο μοναδικός Χιλίαρχος του νησιού με εντολή, προβιβασμό από την Ελληνική Κυβέρνηση το 1825!

Μετά τον θάνατο του Γεωργίου Γκλίστη το 1821 (ήδη από τις αρχές της παλιγγενεσίας μας), είναι ο μοναδικός ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΣ της Σαλαμίνας που λαμβάνει εντολές από το Υπουργείο Στρατιωτικών για να δράσει με το ασκέρι του σε μάχες με επίσημα ιστορικά έγγραφα!           

 

 

Το επάνω έγγραφο είναι μια εντολή του Υπουργείου του Πολέμου προς πληρωμή του ΚΑΠΕΤΑΝ Ανάργυρου Μάθεση και του ασκεριού του 3.715 γρόσια για εκτελεσμένη νικηφόρα εντολή! 

ΑΧ, ΒΡΕ ΝΗΣΙ ΤΗΣ ΣΑΛΑΜΙΝΑΣ ΠΟΥ ΔΕΝ ΝΟΙΑΣΤΗΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΑΛΗΘΙΝΟΥΣ ΣΟΥ ΗΡΩΕΣ    

Εδώ χωριά και πόλεις που δεν έχουν να επιδείξουν ήρωες τους κατασκευάζουν... Και εσύ νησί μου αγαπημένο τους προσπερνάς;

Και σας παρουσιάζω την ζητεία... Που γνωρίζω βέβαια μόνο ιστορικοί και αρχαιολόγοι μπορεί να αποφασίσουν για την εγκυρότητά της απανταχούσας! Διότι τότε -επί τουρκοκρατίας- τα θέματα ήταν ρευστά και έτρεχαν... 

Πως λοιπόν κάποιος δωρίζει έναν ολόκληρο Ιερό Ναό με όλα τα έξοδα δικά του -που αμέσως μετά έγινε Μητρόπολης Σαλαμίνος- και κατόπι δύο χρόνων ζητά από την δημογεροντία να του εκδώσουν χαρτί ζητείας;  Δεν γνωρίζω, δεν γνωρίζω...

ΑΠΑΝΤΑΧΟΥΣΑ ΓΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΕΝΙΣΧΥΣΗ Δίφυλλο (τα φύλλα συγκολλημένα) 0,310 x 0,215 Σφραγίδα: Η σφραγίδα διαμ. 0,032μ., αποτελείται από τρία κομμάτια. Γύρω στεφάνη με την επιγραφή Η ΒΟϒΛΑ ΤΗϹ ΝΗϹΟϒ ΚΟϒΛΟϒΡΙΣ 1796.

Στο κέντρο δικέφαλος αετός με σταυρό.

 

Ἐπειδὴ ὁ θεῖός τε καὶ σεβάσμιος ναὸς ὁ ἐν τῇ ἡμετέρᾳ χώρᾳ τῆς νήσου Κούλουρου εὑρισκόμενος τοῦ ἁγίου ἐνδόξου μεγαλομάρτυρος Δημητρίου ἐπωνομαζόμενος, ἐκ τῆς παλαιότητος ἐσαθρώθη καὶ εἰς μέγα κρημνισμὲν ἔφτασε νὰ ἔλθῃ, ὥστε κατήντησε νὰ ἐπαπειλῇ καὶ κίνδυνον μεγάλον εἰς τοὺς εὐσεβεῖς χριστιανοὺς τοὺς ἐκεῖσε χάριν εὐλαβείας καὶ προσκυνήσεως εἰσερχομένους, τοὺς ἐφημερεύοντας, εὑρέθη τις χριστιανὸς θεοφιλὴς ἀπὸ τοὺς ἐνταῦθα συμπολίτας Γεώργιος Μάθεσης ὀνομαζόμενος, ζήλῳ θείῳ κινούμενος νὰ κρημνίσῃ τὰ σαθρὰ ἐκεῖνα τοιχεῖα τοῦ αὐτοῦ ἱεροῦ ναοῦ, καὶ νὰ ἀνακαινίσῃ αὐτὰ μὲ δαπάνην ἰδίων του ἐξόδων, καὶ νὰ ἀποκαταστήσῃ αὐτὸν στερεὸν μᾶλλον τῶν ἀρχαίων στοιχείων καὶ ἐστάθη κτήτωρ τῆς ἐκκλησίας αὐτῆ καὶ οἰκοκύρης μὲ τὸ νὰ τὴν ἀνήγειρεν ἐκ θεμελίων, καὶ βάθρων αὐτὴν διὰ ἰδίων αὐτοῦ ἀναλημμάτων καὶ ἐξόδων, καὶ μὲ τὸ νὰ ἔμεινεν εἰς χρέος ἐξοδεύοντας οἰκεῖα αὐτοῦ καὶ  ὥστε εἰς τὸ  ἑξῆς νὰ μὴν ἀπειλῇ κίνδυνον εἰς τοὺς εὐσεβεῖς χριστιανοὺς τοὺς ἐν αὐτῷ ἐφημερεύοντας. Ἐπειδὴ δὲ ἡ τοῦ καιροῦ ἀνωμαλία καὶ ὁ τῶν γειτόνων ἀλλοτρίων κίνδυνος ἐπροξένησε νὰ ἐξοδεύσῃ βιαίως ὁ ῥηθείς Γεώργιος Μάθεσης πλέον τῆς ἑαυτοῦ δυνάμεως, καὶ νὰ καταντήσῃ εἰς χρέος μέγιστον· ἐπειδὴ δὲ ἡμεῖς ἀγκαλὰ καὶ ἐβοηθήσαμεν αὐτῷ κατά τι, οὐκ ἰσχύομεν νὰ τὸν ἀπαλλάξωμεν τοῦ τοιούτου βαρυτάτου χρέους, ἔγνωμεν κοινῶς τε καὶ ὁμοφώνως νὰ δώσωμεν πρὸς αὐτὸν τὴν παροῦσαν ἔνδειξιν νὰ προσδάμῃ εἰς τὰ φιλελεήμονα σπλάχνα τῶν ἀδελφῶν μας χριστιανῶν, ὡσὰν ὁποὺ ὄχι μόνον εἶναι μακαριστὸν τὸ ἔργον τῆς ἐλεημοσύνης,ἀλλά καὶ θεόσδοτον· ἐξαιρέτως δὲ ὅταν γίνηται εἰς τοὺς θείους καὶ ἱεροὺς ναοὺς ἐν οἷς ἐπιτελεῖται ἀεννάως ἡ θεία μυσταγωγία, σφαγιαζόμενος ὁ ἴδιος ὁ Ἰησοῦς Χριστός εἰς τούτοις δὲ θέλει καταραφῶσι καὶ τὰ ὀνόματα αὐτῶν τῶν ἐλεησάντων, νὰ μνημονεύωνται ἀδιακόπως ὡς νέοι κτήτορες. Διὰ τοῦτο παρακαλοῦμεν νὰ ἔχῃ τὴν ὑποδοχὴν εὐμενῶς καὶ ἱλαρῶ μὲ πᾶσαν παρακίνησιν λόγῳ τε καὶ ἔργῳ καὶ ἡ πρεσβεία τοῦ ἁγίου μεγαλομάρτυρος Δημητρίου θέλει καὶ ἀξιώσῃ αὐτοὺς, καὶ ὧδε ἐν τῇ παρούσῃ ζωῇ νὰ ζήσωσιν εὐσεβῶς καὶ θεαρέστως, καὶ ἐν τῇ μελλούσῃ νὰ ἀξιωσθῶσι τὸν μισθὸν αἰώνιον.

1808 Μαρτίου 10, νῆσον Κούλουρη

εὐφημερεύοντας καὶ  μαθεσις  εἰκία ἄφεσιν τῶν ἁμαρτιῶν ἡμῶν, νὰ εὐσπλαχνισθῇ καὶ

νὰ βοηθήσῃ αὐτῷ ἕκαστος καθὼς δύναται καὶ προαιτεῖται· ἵνα ὁ μὲν ῥηθεὶς Γεώργιος

ἐπικουφισθῇ τοῦ βαρυτάτου χρέους, οἱ δὲ εὐσεβεῖς φιλελεήμονες χριστιανοὶ ἀπολαύ

σωσιν ἀπειροπλασίως τὸν αἰώνιον μισθὸ εἰς τὴν οὐράνιον βασιλείαν·

 

 

 

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΑΘΕΣΗ μέρος 28ον… Και η σχέση με τον σημερινό πολιτισμό.

 

ΝΙΚΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΜΑΘΕΣΗΣ (1907- 1974)

Ο Νίκος Μάθεσης τέταρτος από τους καθιστούς αριστερά κι ακριβώς δίπλα, αριστερά από εκείνον που έχει ένα άστρο σαν υπόδειξη 

Δεν θα μπορούσε να λείπει η Οικογένεια Μάθεση από την επιδραστική μετάλλαξη της αγροκτηνοτροφικής Ελληνικής κοινωνίας, των περασμένων αιώνων, προς τον πολιτισμό της αστικής μετεγκατάστασης.

Το νησί της Σαλαμίνας είναι στην κεφαλή του Σαρωνικού κόλπου και οι κοινωνικές πληροφορίες των τριών αναπτυσσόμενων άστεων –Αθήνα, Πειραιά, Ελευσίνα- δεν το άφησαν αμέτοχο στο ‘’χτίσιμο’’ του σημερινού πολιτισμού μας.

Η οικογένεια Μάθεση συναντάται από τους περασμένους τέσσερις, πέντε αιώνες στην Αττική με κοιτίδα τους τη Σαλαμίνα.

Ας αναφερθούμε βέβαια σε κάποιους Σαλαμίνιους που έβαλαν το λιθαράκι τους στο αστικό πολιτισμό της Ελλάδας. Μα θα σταθούμε στην διαδρομή προς τον αστικό πολιτισμό του ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΥ στιχουργού Νίκου Γ. Μάθεση. 

Σαλαμίνιοι που επηρέασαν τον σημερινό ελληνικό πολιτισμό:  

*) Πολυχρόνης Λεμπέσης. Ζωγράφος/Αγιογράφος

*) Γιώργος Παπασιδέρης. Λαογράφος/τραγουδιστής

*) Δημήτριος Πάλλας. Καθηγητής Βυζαντινής Αρχαιολογίας

*) Νίκος Μάθεσης. Από τους πρώτους στιχουργούς του αστικού/ρεμπέτικου/λαϊκού τραγουδιού.  

 

 

‘’ΣΕ ΔΙΩΞΑΝ ΑΠ’ ΤΗΝ ΚΟΚΚΙΝΙΑ’’

 

Σε διώξαν απ’ την Κοκκινιά

για τόχες παρακάνει

και στο Χατζηκυριάκειο, άμυαλη

άρχισες το σεργιάνι.

 

Στη Δραπετσώνα τα ‘φαγες

του Παύλου και του Γκίκα

και στα Ταμπούρια του Μηνά, του φουκαρά,

που του ‘μεινε η γλύκα

 

Εδώ να κάτσεις φρόνιμα

τ’’ ακούς ξεμυαλισμένη;

γιατί αν ήρθες για μαλλί, άμυαλη

θα φύγεις κουρεμένη.

 

Τούτοι οι στίχοι του Νίκου Μάθεση παρουσιάζουν μεγάλο κοινωνιολογικό ενδιαφέρον και θέμα σοβαρής μελέτης καθώς μας φανερώνουν τις σχέσης, μιας όντως ελαφριών ηθών γυναίκας, με τις τότε αναπτυσσόμενες λαϊκές συνοικίες του Πειραιά.

 

Ο Νίκος Μάθεσης ήταν δημοκρατικών πεποιθήσεων και σίγουρα τον επηρέασαν κάποιοι θάνατοι πολιτικών στη ζωή του. Έτσι έγραψε τους στίχους για τον θάνατο του Παναγή Τσαλδάρη στις 17 Μαίου το 1936. Ενώ στο τραγούδι έβαλε δημοτική μουσική ο Σπύρος Περιστέρης και το τραγούδησε ο Κώστας Ρούκουνας στους δίσκους.

 

 

‘’KΛAΦTE TON ΠANAΓH TΣAΛΔAPH’’

 

Tι χρόνος ειν’ αυτός παιδιά, ποτές να μην ξανάρθει,

 ο πιο καλός μας αρχηγός ο Παναγής εχάθει.

Tο όνομά σου Παναγή σαν άγιο το υμνούμε 

κι από τα βάθη της καρδιάς σε κλαίμε σε θρηνούμε.

 

Ήσουν για μας παρηγοριά, του Γούναρη, του Στράτου

και άγια είχες την ψυχή ωσάν του στρατηλάτου.

Kλάφτε αδέρφια, κλάφτε τον τον Παναγή Tσαλδάρη 

και συ Eλλάδα δώσε του της δάφνης το κλωνάρι.

Aς μη λαλήσουν τα πουλιά στις 17 του Mάη, 

γιατί η Eλλάς τη μέρα αυτή για πάντα θα πονάει.

 

Επίσης ο Νίκος Μάθεσης (παρά τον Ηλία Πετρόπουλο και τον Τάσο Σχορέλη, έγραψε πάνω από 100 στίχους τραγουδιών που οι περισσότεροι είναι δηλωμένοι σε άλλων τα ονόματα καθώς και περασμένοι σε δίσκους).

 

‘’ΕΝΑΣ ΛΕΒΕΝΤΗΣ ΕΣΒΗΣΕ’’

 

Το κλαψοπούλι θλιβερά

σκορπάει τη λαλιά του

φαίνεται πως έχασε

τη μόνη συντροφιά του.

 

Τι έχεις κλαψοπούλι μου

κι όλο πικρά στενάζεις

τι είναι που σε πλήγωσε

και βαριαναστενάζεις;

 

Τα λουλούδια μαραθήκαν

χάθηκε το φεγγάρι

ένας λεβέντης έσβησε

που τονέ λέγαν Άρη.

 

Κείνος δεν θέλει κλάματα

ούτε μοιρολόγια

αγώνες θέλει και χαρές

αρματωσιές και βόλια.

 

Επειδή ο χώρος κι ο χρόνος είναι πολύτιμος και λίγος στα ηλεκτρονικά κοινωνικά μέσα, σας ανέφερα τρεις γνωστούς στίχους του Νίκου Μάθεση αντιπροσωπευτικούς και που έχτισαν πολιτισμό.  

 

 

Ένας εγκληματίας στο τιμόνι της Γης!

 

Ένας εγκληματίας στο τιμόνι της  Γης!

Έχει σε τούτες τις εκλογές λέει το προβάδισμα ο Ντόναλντ Τραμπ που τάζει να κάνει τον ‘’ΧΡΥΣΟ ΑΙΩΝΑ’’ στις ΗΠΑ.

Πόσο επικίνδυνο κι ανερμήνευτο τούτο το εκλογικό αποτέλεσμα για όλους μας;

 Ο Ντόναλντ Τραμπ καταδικάστηκε τον Μάιο του 2024, επί 34 κακουργημάτων που ο ίδιος ομολόγησε. Καθώς και άλλες τρεις δίκες εκκρεμούν εις βάρος του…. Αλλά πιθανολογείτε πως τώρα που είναι Πρόεδρος της Αμερικής θα είναι αθωωτικές….  

Έτσι στο οβάλ γραφείο που κρίνει την τύχη του πλανήτη Γη κατά 65%, θα καθίσει πια ένας ΕΓΚΛΗΜΑΤΙΑΣ, ρατσιστής και σχεδόν μισογύνης.   

Δυστυχώς αλλάζουν τα πάντα σιγά –σιγά και αρκετά σταθερά γύρω μας. Όσα περί ηθικής, περί κοινωνικής και πολιτικής αγωγής γνωρίσαμε, τώρα καταρρίπτονται και μαφιόζικες πρακτικές καλύπτουν την ζωή μας.

Έτσι μην σκοτιζόμαστε καλοί μου αναγνώστες για την βία στα σχολεία και τη χρήση πιστολιών από παιδιά, επίσης μην ταραζόμαστε περί την παιδική εκμετάλλευση όπως: παράνομη εργασία και πορνεία από τα 6 χρόνια τους.  

Λυπάμαι, γιατί ο κόσμος της ελευθερίας και της ευημερίας για όλους τους ανθρώπους που οραματιστήκαμε εμείς, της γενιάς του 1980, σήμερα μας επιστρέφει με μαφιόζικο τρόπο στους ελάχιστους Τσιφλικάδες και στα εκατομμύρια των κολλήγων του 1900.

Δυστυχώς ηδονίζονται τα αυτιά από τους λόγους και τα πλάνα ταξίματα καθώς κλείνουν τα μάτια από την ΜΠΟΧΑ! 

 

*)Ο Τραμπ έχει υποσχεθεί να επιβάλει δασμούς σε κάθε ευρωπαϊκό αγαθό που εξάγεται στις ΗΠΑ. Ως εκ τούτου, η Ευρωπαϊκή Ένωση φέρεται να είναι έτοιμη να προχωρήσει σε αντίποινα αν εφαρμοστεί μία τέτοια πολιτική.  

 *)Ο εκπρόσωπος του Πούτιν τόνισε ότι δεν γνωρίζει τίποτα για σχέδια συγχαρητηρίων στον Τραμπ. «Ας μην ξεχνάμε ότι μιλάμε για μια εχθρική χώρα που εμπλέκεται άμεσα και έμμεσα σε έναν πόλεμο εναντίον του κράτους μας», τόνισε ο Πεσκόφ, αναφερόμενος στην υποστήριξη των ΗΠΑ προς την Ουκρανία.

 

*)Ο Θεός να ευλογεί τον Τραμπ!

Πανηγυρισμοί και ευχές των ακροδεξιών υπουργών του Ισραήλ.

 *)Ο κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ συνεχάρη με ένα σιβυλλικό μήνυμα τον κ. Τραμπ για την εκλογή του στην προεδρία των ΗΠΑ. Από την πλευρά του το κινεζικό κρατικό τηλεοπτικό δίκτυο CCTV μετέδωσε πως ο κ. Σι τόνισε στον συνομιλητή του ότι οι δύο χώρες πρέπει να ‘’κατανοήσουν’’ η μια την άλλη και να ‘’ενισχύσουν τον διάλογο’’ ανάμεσά τους.

 

Και με τούτα και με τα άλλα ο κόσμος οπισθοδρομεί κατά έναν αιώνα πίσω….

 

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΑΘΕΣΗ μέρος 27ον …. Οι Μαθεσσαίοι στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο Β'.

 

Νίκος Μάθεσης (Τρελάκιας)

(*)Κάπου στην Ελλ. Αλβανία 30-12-40

Αγαπητό μου παιδί Γιάννη σου εύχομαι χρόνια πολλά για την εορτή σου και ευτυχές το Νέο Έτος 1941.

Γιαννάκη θέλω να κάθεσαι φρόνιμα και μην στεναχωρείς τη μαμά σου. Βλέπεις το πουλάκι, μου τα λέει όλα και όταν έρθω με το καλό, θα σου φέρω διάφορα παιχνίδια να παίζεις.

Σε χαιρετώ με αγάπη Πατρική.          

Ο Μπαμπάς σου  

(*)Ένα μήνυμα από το πολεμικό μέτωπο του Νίκου Μάθεση πίσω σε δελτίο, προς τον γιό του Γιάννη.

Έγραψε δε, το 1942, δυο επιθεωρησιακούς στίχους για τον Πέτρο Κυριακό, την ‘’ΠΑΛΙΑ ΣΤΡΑΤΩΝΑ’’ και τον ‘’ΥΜΝΟΥΜΕΝΟ’’. Ο Νίκος Μάθεσης ήταν άνθρωπος δοτικός και μπεσαλής όπου εκτιμούσε την φιλία και χάριζε, χάρισε τους στοίχους του δίχως ποτέ να ζητήσει να μπει στους δίσκους, έστω το όνομά του κι ας μην έπαιρνε χρήματα. Αναφέρετε ότι από το 1930 έως και το θάνατό του, ότι είναι πολλές δεκάδες οι στοίχοι του που έχουν μπει στη δισκογραφία σε ονόματα άλλων.

Ο Δημήτρης Ελευσινιώτης (Μήτσος Θοδωρούλας), ο Νίκος Μάθεσης και λίγοι ακόμη, μέσα στην Γερμανική κατοχή, μάζευαν χρήματα από εκείνους που είχαν τον τρόπο τους κι ο Θοδωρούλας με το Καΐκι του πήγαινε διάφορα ταξίδια ανά το Αιγαίο ώστε να αγοράσει ότι μπορούσε για να τα φέρει στη Σαλαμίνα και να μοιραστούν στους μη έχοντας. Ήταν όντως μια μορφή αντίστασης για πολλούς επαίνους. (Πληροφορίες στο βιβλίο του Τάσου Καραντή ‘’ΝΙΚΟΣ ΜΑΘΕΣΗΣ ο θρυλικός τρελάκιας του ρεμπέτικου’’ σελ. 63)

 

Ο Νίκος Μάθεσης παρουσιάστηκε για δεύτερη φορά στο στρατό με την επιστράτευση του πολέμου που μας κήρυξε η Ιταλία, στις 28 Οκτώβρη του 1940 στον Σταθμό Λαρίσης στην Αθήνα κι απολύθηκε τον Απρίλιο του 1941 από το Αργυρόκαστρο της Αλβανίας (ήταν αρκετά υπερήφανος και δεν έλεγε σχεδόν ποτέ πως έφθασε στο σπίτι του τον Πειραιά με τα πόδια και δύο λάφυρα, μια ψειριασμένη χλαίνη κι ένα ιταλικό ξίφος). Έχει ιστορία το ιταλικό ξίφος όπου θα αναφερθώ κάποια άλλη φορά εκτενέστερα σε αυτό.

 

Ο Νίκος Μάθεσης όλο τον Ιταλοελληνικό πόλεμο από τις 28 Οκτώβρη 1940 – μέχρι και τις 20 Απριλίου 1941 υπηρέτησε στη πρώτη γραμμή σαν Δεκανέας. Στη μονάδα 9/Β Τ.Τ. 825 ενώ από τα μέσα του Νοεμβρίου 1940, το Σύνταγμα που άνηκε η μονάδα του, είχε εισχωρήσει στο Αργυρόκαστρο κι έμεινε εκεί έως την υποχώρηση... Διότι με την Γερμανική επιχείρηση ΜΑΡΙΤΑ και τη γρήγορη κίνηση των γερμανικών δυνάμεων στην ελληνική ενδοχώρα έθεσε σε κίνδυνο τους Έλληνες που μάχονταν κατά των Ιταλών στην νότια Αλβανία. Έτσι, ο αντιστράτηγος Γεώργιος Τσολάκογλου, στις 20 Απριλίου συνθηκολόγησε αυτοβούλως πρώτα με τους Γερμανούς, παρά τις αντίθετες διαταγές της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας και αργότερα με τους ηττημένους Ιταλούς. Η Γερμανική εκστρατεία στην ηπειρωτική Ελλάδα τελείωσε με καθολική γερμανική νίκη με την κατάληψη της Καλαμάτας στην Πελοπόννησο, μέσα σε είκοσι τέσσερις μέρες. Τόσο Γερμανοί όσο και Σύμμαχοι αξιωματούχοι εξέφρασαν το θαυμασμό τους για την ισχυρή και ηρωική αντίσταση που προέβαλαν οι Έλληνες στρατιώτες. Ο Νίκος Μάθεσης επέστρεψε μετά την παράδοση της Ελλάδας στους Γερμανούς, του Τσολάκογλου, στο Χατζηκυριάκειο του Πειραιά, στην οδό Σοφοκλέους 104, στο σπίτι του περί τις 15 Μάϊου του 1941.

ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΑ ΜΑΘΕΣΗ μέρος 26ον "ΣΑΛΑΜΙΝΑ"

 

ΣΑΛΑΜΙΝΑ (*)

 

Μου ‘δωσες αίμα αντί για γάλα από τα σπλάχνα σου

σα με νανούριζες με των προγόνων μου την άχνα.

Καρδιά αετού με μπέσα μ’ έπλεξες

Ναυμαχία. Άστρα ουράνια έψαλαν Θεμιστοκλή, άνακτα

τον Ξέρξη να πισωγυρίζει της Δύσης όλα τα εδάφη άτακτα.

Αγκάλη, κι όταν η μαυρίλα πλάκωσε, μια φούχτα αγωνιστές όπλισες

με καρυοφύλλια, γιαταγάνια, πιστόλες, πάλες.  

‘’Ή τας ή επί ταν’’ τους είπε με καμάρι όταν τους φίλησες.

Μη ποτέ τα νερά που στέκονται ασάλευτα, σαπίσουν

Ήγγικεν η ώρα να μεταλάβετε σε τούτο τ’ ακρογιάλι

Ξεπρόβαλες τον Γκλίστη, τον Καρνέση, τον Βιένα,

τους Μάθεση και τους λοιπούς.

Και Να! Νησί μου Σαλαμίνα ξανά εθαυματούργησες!

Με τα ένδοξα ηρωικά κορμιά σου!  

"Άννα Μάθεση 2024"

 

 

(*) Σαν απάντηση στο ποίημα του ρομαντικού Αχιλλέα Παράσχου

Καθώς έγγραφε το 1876:

‘’Πολύς καιρός επέρασε από τα χρόνια εκείνα

Που δεν εθαυματούργησες ακόμη, Σαλαμίνα!

Αχ τα νερά που στέκονται ασάλευτα σαπίζουν

Τη δόξα που επάληωσε πολύ, τη συνειθίζουν…

Πότε θα δώσει λειτουργιά ωσάν ετότε πάλι,

Πότε θα κοινωνήσουμε σε τούτο τ ακρογιάλι;…

 

Ως προκύπτει από το παραπάνω ποίημα, ο Παράσχος δεν είχε ιδέα για την παρασημοφόρηση, από τον Βασιλιά Όθωνα,  για την ανδρεία τους το 1821 τους Σαλαμίνιους: τον Αργυρό Μάθεση και τον Αναγνώστη Βιρβίλη…                                                                                                                          Ήταν μακριά τα φουστάνια της Αμαλίας καθώς φαίνεται και δεν έβλεπε πιο πέρα…